Ba thay đổi lớn nhất của thị trường cho vay cầm cố xe máy, ô tô trong vài năm trở lại đây gồm sự xuất hiện của các chuỗi cửa hàng cầm đồ hiện đại, xu hướng chuyển đối số hoạt động cho vay và cho vay bằng cà vẹt xe. Tổng thể, cả ba thay đổi này đều đem lại giá trị cho người vay nhưng việc cho vay bằng cà vẹt xe là lợi ích rõ ràng nhất.
Cô Trần Thị Thuý Nga (Đức Trọng, Lâm Đồng) làm nghề thu mua ve chai đã nhiều năm và được xem là người lao động tự do khi không có hợp đồng lao động, không có đăng ký kinh doanh cố định và đương nhiên, thu nhập cũng không ổn định. Cách đây hơn nửa năm, con trai cô chẳng may bị tai nạn giao thông, cần phải phẫu thuật. Dù đã có bảo hiểm y tế chi trả phần nào nhưng cô cũng cần 8 - 10 triệu đồng, vừa là để phụ thuốc thang, vừa là để chi dùng trong những ngày con còn nằm viện. Nhưng trong nhà lại không có sẵn khoản tiền đó, còn người quen, họ hàng, ai cũng khó khăn, cũng là những người "tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ", chẳng sẵn tiền để mà phụ giúp. Cô cũng đã tìm đến ngân hàng nhưng vì chẳng có tài sản thế chấp, chẳng chứng minh được thu nhập ổn định nên ngoài những lời thông cảm, động viên thì ngân hàng cũng chẳng giúp gì được. Cuối cùng, cô tìm đến cửa hàng F88, đơn vị cho vay cầm cố có uy tín theo lời giới thiệu của một người quen, với hy vọng vay được tiền từ việc cầm cố chính chiếc xe của mình. "Chiếc xe là cần câu cơm duy nhất, thiếu nó, tôi không thể thu mua ve chai. Nhưng cũng phải gửi lại chiếc xe cho họ thôi, tôi cần tiền chữa chạy cho con!", cô Nga chia sẻ.
Tuy nhiên, điều khiến cô Nga bất ngờ hơn cả không phải là việc F88 cho cô vay số tiền đúng như cô mong đợi mà còn cho vay bằng cà vẹt xe, tức là chỉ giữ lại cà vẹt xe bản gốc và cho cô mượn lại chiếc xe để sử dụng trong suốt thời gian vay. "Vừa giữ lại xe để đi gom ve chai, vừa có tiền lo con, thật quá mừng. Lúc đi vay, tôi thậm chí còn không biết đến điều này!"
Chị Nga chỉ là một trong khoảng 3,5 triệu lượt khách hàng vay bằng cà vẹt xe tại F88. Trên thực tế, hình thức cho vay này mới chỉ phổ biến trong khoảng 5 năm trở lại đây, trên quy mô toàn quốc. Trước đó, khi vay cầm cố, người vay phải gửi cả chiếc xe, dù là xe máy hay ô tô, cho cửa hàng bảo quản. Việc này gây nhiều khó khăn cho khách hàng khi hầu hết họ là lao động tự do, lao động phổ thông, công nhân, nông dân, tiểu thương, thậm chí là xe ôm công nghệ... những người mà chiếc xe không chỉ là tài sản, còn là cần câu cơm duy nhất của họ. Nhận thấy điểm nghẽn thị trường, cộng với việc hành lang pháp lý ngày một hoàn thiện, các doanh nghiệp cho vay cầm cố lớn đã triển khai hình thức vay bằng cà vẹt xe này và bước đi ấy đã làm thay đổi cả thị trường.
Dù chưa có con số thống kê chính thức nhưng theo báo cáo mới nhất do Fiin Group thực hiện thì ước tính quy mô thị trường tính theo dư nợ cuôi kỳ của các chuỗi cầm đồ thế hệ mới, tức là những doanh nghiệp hoạt động theo mô hình chuỗi, dựa trên nền tảng công nghệ tập trung vào sản phẩm cho vay bằng cà vẹt xe, có tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) từ năm 2019-2024 là 52,4%. Đây là con số ấn tượng, vừa phản ánh nhu cầu vay của người lao động bình dân luôn là rất lớn, vừa cho thấy hiệu quả của sự thay đổi hình thức cầm cố tài sản.Tuy nhiên, cũng cần làm rõ hai vấn đề liên quan đến việc cho vay bằng cà vẹt xe.
Trước tiên, về bản chất, đây vẫn là việc cầm cố cả chiếc xe, bao gồm xe và giấy tờ xe. Nhưng ngày nay, đơn vị cho vay sẽ giao xe cho khách hàng bảo quản. Khi ấy, khách hàng có quyền sử dụng xe chứ không có quyền mua bán, sang nhượng xe cho bên thứ ba. Điều này đã được ghi rõ trong hợp đồng cho vay. Vấn đề tiếp theo là việc sử dụng cà vẹt xe. Trong suốt thời gian vay, cà vẹt xe bản gốc sẽ được đơn vị cho vay cất giữ. Tuy nhiên, để khách hàng thuận tiện sử dụng xe, đơn vị cho vay sẽ cấp giấy đi đường, trong đó xác nhận chiếc xe là tài sản cầm cố trong một khoản thời gian xác định, thường là 12 tháng, và đơn vị cho vay đang giữ cà vẹt xe bản gốc. Các ngân hàng khi cho vay thế chấp ô tô cũng làm giấy đi đường tương tự và được cơ quan công an chấp thuận.
Cho vay bằng cà vẹt xe là bước tiến lớn, giúp những người vay như cô Nga vừa vay được tiền, vừa giữ phương tiện mưu sinh, qua đó gián tiếp tạo cơ hội cho cô ổn định việc làm ăn, có thêm điều kiện trả nợ. Đó cũng chính là điều mà các đơn vị cho vay mong muốn. Và như thế, cho vay bằng cà vẹt xe đã làm cả thị trường cho vay cầm cố thay đổi, theo hướng nhanh chóng, dễ dàng, minh bạch hơn.