Bác sĩ Mai Văn Lực, khoa Phẫu thuật Thận tiết niệu và Nam học (Bệnh viện E Trung ương) cho biết, mới tiếp nhận một nam bệnh nhân 23 tuổi, nhập viện lúc 2h sáng vì bị đau quặn bụng đến mức không thể chịu nổi. Trên giường bệnh, nam thanh niên cố chút sức lực, thều thào cầu cứu bác sĩ: “Bác sĩ cứu em với, em mới uống 4 viên thuốc giãn cơ, mà vẫn đau không chịu nổi”.
Qua thăm khám lâm sàng nhận thấy, bệnh nhân mặt tái mét, mồ hôi đầm đìa, ôm lưng kêu đau quằn quại. Nam bệnh nhân cho biết, trước đó từng trải qua những cơn đau do sỏi thận. Lần này khi có cơn đau tương tự nên đã tự xử lý tại nhà bằng việc uống 4 viên thuốc giãn cơ nhưng cơn đau vẫn như muốn “bẻ gãy sống lưng” nên đã vào cấp cứu lúc nửa đêm.
Sau khi thăm khám, bác sĩ nhận định bệnh nhân đang bị cơn đau quặn thận. “Nhiều người có tiền sử mắc sỏi thận, khi có cơn đau quặn thận nghĩa là niệu quản co thắt, họ sẽ uống thuốc giãn cơ cho giãn ra, đỡ đau. Thói quen này xuất hiện ở rất nhiều người, thậm chí cả một số nhân viên y tế. Việc sử dụng thuốc trên có vẻ hợp lý nhưng thực tế không phải vậy”, bác sĩ Lực cảnh báo.
Thanh niên phải cấp cứu lúc nửa đêm vì bị cơn đau như "bẻ gãy sống lưng". Ảnh minh họa.
Theo bác sĩ Lực, thủ phạm của cơn đau thực chất là do sỏi rơi xuống niệu quản làm tắc nghẽn, khi đó cơ thể phản ứng bằng cách tiết ra Prostaglandin gây nên cơn bão đau đớn. Với bệnh nhân này, có thể sỏi rơi gây viêm, sưng nề làm tăng chèn ép, áp lực lên thận. Đặc biệt Prostaglandin kích thích co thắt gây đau dữ dội. Khi đó, nếu người bệnh dùng thuốc giãn cơ thì chỉ tác động vào phần ngọn giảm co thắt nhưng phần gốc là viêm và phù nề vẫn còn nguyên nên cơn đau không dứt. Bệnh nhân sau đó đã được cấp cứu xử lý ngay lập tức và tiếp tục theo dõi.
Bác sĩ Mai Văn Lực cho biết, đau quặn thận là một trong những cơn đau khủng khiếp nhất. Mức độ đau đớn dữ dội của đau quặn thận thường được xếp vào cơn đau kinh hoàng của y học. Khi bị đau quặn thận, bệnh nhân sẽ có cảm giác như cơn đau đẻ. Thực tế một nghiên cứu cho thấy, 79% phụ nữ trải nghiệm cả hai trạng thái đau quặn thận và đau đẻ đều cho rằng, đau sỏi thận ngang hoặc hơn đau đẻ. Cơn đau cũng tương tự như vết thương do súng bắn, viêm tụy cấp. Trong một số thang đo, đau sỏi thận được đánh giá vượt cả đau do đạn bắn.
Nguyên nhân là do, khi niệu quản tắc, nước tiểu không thoát ra được, áp lực tăng, thận giãn căng đau dữ dội, lan từ thắt lưng xuống bụng dưới và háng. Đôi khi tắc nghẽn đột ngột có thể gây vỡ bể thận - niệu quản. Nhiều trường hợp sỏi nhỏ cũng gây đau khủng khiếp. Mức độ đau không liên quan tới kích thước sỏi.
Cơn đau quặn thận do sỏi nếu được xử lý đúng và đáp ứng tốt nhiều trường hợp không cần phẫu thuật. Ảnh minh họa.
Dù gây ra cơn đau khủng khiếp, nhưng nếu được xử lý đúng, dùng thuốc đúng và đáp ứng tốt thì cơn đau của người bệnh sẽ giảm đi nhanh chóng mà không cần phải phẫu thuật. Có đến trên 80% các trường hợp đau quặn thận vào khám có thể được xử trí nội khoa tốt, tỷ lệ ra sỏi cao.
Ngoài vấn đề cấp cứu, xử trí khi bị đau quặn thận, việc dự phòng là rất quan trọng, nhất là việc ngăn ngừa sỏi thận. Bác sĩ Lực khuyến cáo, để phòng và giảm nguy cơ sỏi thận, mọi người nên uống đủ nước (2-2,5 lít/ngày) mỗi ngày, giảm muối, hạn chế đạm động vật, cân bằng lượng canxi, hạn chế thực phẩm nhiều oxalat, duy trì cân nặng hợp lý, tăng cường vận động, tránh lạm dụng vitamin C liều cao.
Những người có cơ địa tạo sỏi canxi oxalat nên hạn chế các thực phẩm giàu oxalate như cải bó xôi, rau muống, củ cải đường, khoai lang, hạnh nhân, hạt điều, chocolate, trà đặc, bột ca cao.
Những dấu hiệu cần cảnh giác:
- Đau vùng thắt lưng một hoặc hai bên, có thể lan ra phía trước, xuống bụng dưới.
- Tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu khó, nước tiểu có màu bất thường (đục, hồng hoặc đỏ).
- Kèm theo sốt, ớn lạnh, buồn nôn.
Ngoài ra, cần kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần, đây là cách tốt nhất để phát hiện sớm và điều trị kịp thời sỏi thận cũng như nhiều bệnh lý khác.