Trong bài nghiên cứu với tiêu đề "Khám phá toàn cảnh dinh dưỡng của thực phẩm" đăng trên tạp chí khoa học của Mỹ, có 15 loại thực phẩm được đánh giá có giá trị dinh dưỡng tốt nhất theo lượng calo và chất dinh dưỡng. Trong danh sách này, quả na đứng ở vị trí thứ 2, giàu vitamin, chứa 75 kcal/100 gr.
Quả na hay còn gọi là mãng cầu ta, là loại trái cây quen thuộc ở nhiều vùng miền Việt Nam, nổi tiếng nhất phải kể đến na Chi Lăng của Lạng Sơn, na Lục Nam - Lục Ngạn của Bắc Giang. Đây là loại cây thân gỗ nhỏ, cao khoảng 3-5 m, tán rộng, lá thuôn dài màu xanh sẫm. Khi ra hoa, cây na cho những bông nhỏ màu vàng nhạt, sau đó phát triển thành quả hình tròn hoặc hơi dài với bề mặt chia múi đặc trưng.
Vỏ na mềm khi chín, dễ tách, bên trong là phần thịt trắng ngần, dẻo mịn, ngọt đậm và chứa nhiều hạt đen nhỏ. Ở nước ta hiện có nhiều giống na, trong đó phổ biến nhất là na dai, na bở, na Thái.
Na dai có vỏ xanh nhạt, mắt nông và múi liền, khi cầm cho cảm giác chắc tay; phần thịt dẻo, ngọt đậm, ít bị nát ngay cả khi vận chuyển xa nên thường có giá cao hơn. Na bở thì mềm và dễ tách múi, vị ngọt sắc và hương thơm rõ hơn, tuy nhiên lại dễ bị nát nên khó bảo quản dài ngày. Na Thái là giống được trồng nhiều ở các vùng khí hậu nóng, quả to gấp 2–3 lần na ta, thịt dày, hạt ít, vị ngọt thanh nên được người tiêu dùng thành phố ưa chuộng.
Mùa na rộ vào khoảng tháng 4 đến tháng 6 hàng năm; trong khi đó khí hậu nắng ấm của miền Nam giúp cây na cho trái 2–3 vụ mỗi năm, rộ nhất từ tháng 6 đến tháng 9. Hương vị của quả na đặc biệt dễ nhận ra: na chín tỏa mùi thơm nhẹ, vị ngọt đậm và phần thịt mịn như kem.
Giá na trên thị trường thay đổi theo từng giống và theo mùa vụ. Na thường vào vụ có giá khoảng 20.000–45.000 đồng/kg. Na Thái dao động từ 40.000–70.000 đồng/kg.
100g thịt na cung cấp khoảng 64 kcal, 82,5g nước, 1,6g protein, 14,5g gluxit, 35mg canxi, 36mg vitamin C và 45mg phốt pho. Na chứa 72% glucose, 14,5% saccharose, 1,73% tinh bột và 2,7% protid. Đặc biệt, một quả na có thể đáp ứng khoảng 1/5 nhu cầu vitamin C hằng ngày, giúp tăng cường sức đề kháng nhờ đặc tính chống oxy hóa mạnh mẽ.
Tác dụng của quả na với sức khoẻ
Chứa nhiều chất chống oxy hóa
Quả na giàu các chất chống oxy hóa như flavonoid, carotenoid, axit kaurenoic và vitamin C, giúp giảm gốc tự do, hạn chế stress oxy hóa và có thể giảm nguy cơ bệnh tim, ung thư, đồng thời tốt cho mắt.
Giúp cải thiện tâm trạng
Na cung cấp nhiều vitamin B6 – dưỡng chất tham gia sản xuất serotonin và dopamine. Bổ sung đủ B6 giúp ổn định tinh thần và giảm nguy cơ rối loạn tâm trạng, đặc biệt ở người lớn tuổi.
Tốt cho mắt
Na giàu lutein – chất chống oxy hóa quan trọng cho mắt, giúp bảo vệ võng mạc và giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng, đục thủy tinh thể và các vấn đề suy giảm thị lực theo tuổi.
Ngăn ngừa huyết áp cao
Kali và magiê trong na giúp giãn mạch, ổn định huyết áp và giảm nguy cơ tim mạch. Một khẩu phần na có thể cung cấp lượng khoáng chất đáng kể để hỗ trợ hệ tim mạch khỏe mạnh.
Hỗ trợ tiêu hóa
Na chứa nhiều chất xơ giúp tăng khối lượng phân, ngừa táo bón và thúc đẩy hệ tiêu hóa hoạt động nhịp nhàng. Chất xơ hòa tan trong na còn nuôi lợi khuẩn đường ruột và giảm viêm ở ruột.
Ngừa ung thư
Na chứa flavonoid như catechin và epicatechin – những chất đã được chứng minh có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư trong nghiên cứu ống nghiệm. Chế độ ăn giàu flavonoid cũng liên quan đến nguy cơ ung thư thấp hơn.
Chống viêm
Các hợp chất như axit kaurenoic, catechin và epicatechin trong na có đặc tính chống viêm, giúp giảm nguy cơ viêm mãn tính – yếu tố liên quan đến bệnh tim, ung thư và nhiều bệnh mạn tính khác.
Hỗ trợ miễn dịch
Na cung cấp nhiều vitamin C giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng, tăng cường sức đề kháng và có thể rút ngắn thời gian cảm lạnh thông thường.
Lưu ý khi ăn quả na
Người bị tiểu đường dù có thể ăn na nhưng chỉ nên dùng khoảng 1 quả/ngày và không quá 3 quả/tuần để tránh tăng đường huyết. Người khỏe mạnh cũng không nên ăn quá 300g mỗi ngày vì dễ gây nóng trong, nổi mụn và ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa.
Khi ăn na tuyệt đối không nuốt hạt, vì hạt có độc tính có thể gây nôn ói, co giật hoặc rối loạn tiêu hóa. Bên cạnh đó, không nên ăn na khi đang đói bởi lượng đường trong quả có thể khiến đường huyết tăng đột ngột và gây cảm giác khó chịu cho dạ dày. Những người mắc bệnh Parkinson hoặc nhược cơ cũng nên hạn chế ăn na để bảo đảm an toàn cho sức khỏe.