Theo Quyết định, Việt Nam sẽ áp mức thuế 47,64% thay vì 33,99% đối với đường nhập khẩu Thái Lan trong thời hạn 5 năm. Quyết định này có hiệu lực từ 16/6/2021.
Chính sách thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với đường Thái Lan sẽ giúp bảo vệ đường trong nước khỏi mối đe dọa của đường nhập khẩu giá rẻ từ Thái Lan cũng như đường nhập lậu, thúc đẩy ngành đường trong nước về lâu dài vì mục tiêu an ninh lương thực và hỗ trợ lao động ngành nông nghiệp.
Chính sách này là một sự kiện có tính chất bước ngoặt cho ngành đường Việt Nam, cụ thể là các doanh nghiệp mía đường trong nước và cả người nông dân trồng mía. Bởi trước đó, từ niên vụ 2018/2019, ngành mía đường trong nước lâm vào cảnh khó khăn, do giá đường thế giới đi xuống, chưa kể hạn ngạch thương mại trong các nước Asean được xoá bỏ, thuế nhập khẩu đường từ các nước trong khu vực giảm xuống còn 5%.
Đường Thái Lan rẻ hơn tràn vào thị trường Việt Nam, tác động xấu đến sản phẩm đường nội địa có chi phí sản xuất cao hơn. Năm 2020, Việt Nam nhập khẩu khoảng 1,5 triệu tấn đường. Riêng đường nhập khẩu Thái Lan vào nước ta đã là 1,3 triệu tấn, chiếm 87% tổng lượng nhập khẩu và tăng 330% so với cùng kỳ năm trước.
Trong niên vụ 2020/2021, tổng sản lượng sản xuất đường trong nước chỉ ước đạt 612.000 tấn, giảm 15% so với niên vụ trước. Tổng nguồn cung nội địa là khoảng 700.000 tấn giảm 14% so với cùng kỳ. Trong khi đó, nhu cầu trong nước ước tính đạt 2,2 triệu tấn trong năm 2021 (theo doanh nghiệp ước tính) và dự kiến sẽ tăng từ 3 - 5% mỗi năm trong những năm tới.
Như vậy, nguồn cung từ vụ mía trong nước chỉ đáp ứng được 30% nhu cầu. Nguồn cung còn lại sẽ đến từ các nhà máy đường nhập đường thô về tinh luyện khi niên vụ mía kết thúc, nhập khẩu đường tinh luyện và đường nhập lậu. Tuy nhiên, Việt Nam hiện đang kiểm soát khá tốt đường biên giới để khống chế dịch bệnh Covid-19, nên đường nhập lậu có rất ít cơ hội xâm nhập thị trường mía đường Việt Nam.
Với mức áp thuế cao hơn đối với đường thô nhập khẩu từ Thái Lan, cho thấy Chính phủ đang định hướng thúc đẩy phát triển vùng nguyên liệu mía đường trong nước để đảm bảo nguồn cung so với việc nhập khẩu đường thô về để luyện. Các doanh nghiệp sản xuất đường trong nước sẽ có lợi thế về giá thành hơn và hưởng lợi từ chính sách mới này.
Thời gian 5 năm sẽ giúp chuỗi cung ứng đường trong nước phục hồi và phát triển bền vững hơn.