TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã có những trao đổi, chỉ đạo “kim chỉ nam” đối với Báo Tri thức và Cuộc sống, đặc biệt liên quan ấn phẩm Khoa học và Đời sống.
 |
TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam. |
Xây dựng thương hiệu báo chí mạnh, uy tín
Nhân sự kiện 64 năm phát hành số báo đầu tiên, Chủ tịch đánh giá thế nào về vai trò của ấn phẩm Khoa học và Đời sống thuộc Báo Tri thức và Cuộc sống, trong dòng chảy vừa qua và hiện tại?
- Ra đời ngày 30/9/1959, Báo Khoa học và Đời sống (tiền thân là Báo Khoa học thường thức) đã trải qua 63 năm xây dựng phát triển, với một truyền thống đầy tự hào trên chặng đường không ít gian nan để đẩy mạnh hoạt động phổ biến khoa học kỹ thuật, nâng cao dân trí, tuyên truyền các đường lối của Đảng, chủ trương của Nhà nước, của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA).
Năm 2020, thực hiện Quyết định số 362 ngày 3/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc Phê duyệt quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, Khoa học và Đời sống trở thành thành viên của Báo Tri thức và Cuộc sống, do sáp nhập báo chí.
Có thể tự hào rằng, Khoa học và Đời sống là một trong số ít tờ báo trong làng báo chí cách mạng Việt Nam, có bề dày truyền thống và khẳng định được sức sống mạnh mẽ trong lòng bạn đọc và tầm ảnh hưởng trong dư luận xã hội.
Trong lịch sử phát triển 63 năm, Khoa học và Đời sống đã xây dựng được uy tín với độc giả, thực hiện sự chỉ đạo của VUSTA trong việc tập hợp được một đội ngũ đông đảo các nhà khoa học là các chuyên gia đầu ngành ở mọi lĩnh vực, đặc biệt như: nhà nông học Lương Định Của, GS Đào Thế Tuấn, GS. Bùi Huy Đáp, GS. Lê Văn Thiêm, GS Hoàng Tụy, GS. Nguyễn Cảnh Toàn, Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu, GS Đào Vọng Đức, GS. Nguyễn Lân Dũng, BS Vũ Đình Tụng, BS. Nguyễn Khắc Viện, BS. Lã Vĩnh Quyên, dược sĩ Đỗ Tất Lợi, dược sĩ Đỗ Huy Bích, kỹ sư Đỗ Thái Bình… Nhờ đó, tờ báo khẳng định được vị thế hàng đầu về KH&CN của Việt Nam.
Hy vọng trong dòng chảy của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Báo vẫn giữ được vị thế tiên phong để đem lại những tri thức mới, nhận thức đúng đắn cho bạn đọc.
 |
Chủ tịch Phan Xuân Dũng chụp ảnh cùng ban lãnh đạo, phóng viên của báo Tri thức và Cuộc sống nhân sự kiện ra mắt tờ báo. |
Sự kế thừa những giá trị, bản sắc của Khoa học và Đời sống có ý nghĩa như thế nào trong sự phát triển của Báo Tri thức và Cuộc sống hiện nay?
- Báo Tri thức và Cuộc sống là tờ báo chính thống trực tiếp của VUSTA - một tổ chức chính trị xã hội của Đảng, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Ban Bí thư Trung ương Đảng.
Để thực sự phát triển trong thời gian tới, Ban biên tập, tất cả cán bộ, nhân viên Báo Tri thức và Cuộc sống cần nhận thức rõ, nỗ lực hết sức, không ngừng sáng tạo, không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng hình ảnh, nội dung tin tức, công nghệ làm báo để tạo dựng thương hiệu báo chí có uy tín trong hệ thống báo chí cách mạng Việt Nam, thực sự trở thành cơ quan báo chí, tiếng nói của VUSTA, của giới trí thức, đặc biệt là giới trí thức khoa học và công nghệ.
Cũng như bất cứ tờ báo cách mạng nào, Báo Tri thức và Cuộc sống có sứ mệnh lịch sử rất nặng nề và cao cả. Đó là công cụ, vũ khí sắc bén về tư tưởng của Đảng và Nhà nước ta, là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, là phương tiện quan trọng, hữu hiệu để tuyên truyền, phổ biến kiến thức, phục vụ phát triển kinh tế xã hội, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, là diễn đàn để Nhân dân phát huy quyền tự do, dân chủ trong việc tham gia quản lý xã hội, giám sát quyền lực để thực hiện đường lối lãnh đạo của Đảng.
Hệ thống báo chí của VUSTA cần bám sát mọi đường lối, chủ trương của Đảng, hoạt động đúng quy định của Nhà nước, đúng tôn chỉ mục đích của báo và quy định của VUSTA. Đó là phổ biến kiến thức, tư vấn, giám sát, phản biện xã hội trên tất cả các lĩnh vực, nhất là khoa học và công nghệ, đời sống, kinh tế xã hội của đất nước.
Hiện nay Báo Tri thức và Cuộc sống là ngôi nhà chung để tạo nên sức mạnh tổng hợp, cộng hưởng trên cơ sở khơi dậy cổ vũ, gắn kết đội ngũ trí thức Việt Nam ngày càng đông đảo, tận tâm, tận lực vì tương lai sáng lạn, phồn vinh của đất nước Việt Nam, xây dựng thương hiệu mạnh trong làng báo chí cách mạng Việt Nam - Thương hiệu của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam, là lực lượng rất đáng tự hào, đã góp phần viết lên trang sử vàng chói lọi trong công cuộc xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
 |
Nhiều cơ hội… cũng lắm thách thức
Theo ông, khó khăn lớn nhất của Báo Tri thức và Cuộc sống hiện nay là gì? Trong thời gian tới VUSTA có chủ trương gì để phát triển tờ báo?
- Trong những năm qua báo chí của VUSTA nói chung và Báo Tri thức và Cuộc sống nói riêng đã có những đóng góp quan trọng được Đảng, Nhà nước và Nhân dân ghi nhận trong phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tham gia nghiên cứu, phổ biến tri thức, công bố kết quả KH&CN, phản biện thúc đẩy sự phát triển của khoa học, phát huy văn hoá, bản sắc truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Không nằm ngoài xu thế hội nhập, Báo Tri thức và Cuộc sống đang đứng trước nhiều cơ hội rất lớn, đồng thời phải đối diện với thách thức gay gắt trong thời đại truyền thông kỹ thuật số. Sự phát triển công nghệ truyền thông mới, đặc biệt là sức ép cạnh tranh thông tin từ truyền thông xã hội vừa tạo ra thách thức, vừa tạo cơ hội cho Báo.
Cần phải thừa nhận phương thức làm báo truyền thống khó thu hút độc giả như trước đây, phần lớn độc giả đọc, nghe, xem qua các phương tiện số, cùng với sự lấn át của truyền thông xã hội; cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu, đội ngũ nhân lực... Bên cạnh đó, việc phát triển sản phẩm nội dung số, truyền thông số, quảng cáo số còn khó khăn, câu chuyện lợi nhuận quảng cáo về túi Google, Facebook... rồi vấn đề bảo đảm an ninh mạng, chống nạn tin giả; vi phạm bản quyền tràn lan hiện tượng “xào xáo” tin có xu hướng tăng.
Đặc biệt, nhiều cơ quan báo chí, nhất là báo ngành, báo địa phương, trong đó có Báo Tri thức và Cuộc sống còn gặp khó khăn trong việc xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ, cơ quan báo chí đa phương tiện. Ngoài ra, còn khó khăn trong đào tạo đội ngũ biên tập viên dữ liệu, có khả năng biến dữ liệu khô khan thành các sản phẩm đồ họa động, đồ họa tương tác, megastory hấp dẫn bạn đọc trên nền tảng đa phương tiện.
Báo Tri thức và Cuộc sống cũng cần phải thay đổi, đổi mới cho phù hợp với thời đại KH&CN mới đang tiến nhanh chưa từng thấy như vũ bão; phải nhanh nhạy hơn, cập nhật công nghệ mới nhanh hơn, phát huy được thế mạnh của tờ báo về khoa học nhưng gắn với cuộc sống, phục vụ cuộc sống để tạo ra đặc thù riêng; phát huy được sức mạnh của đội ngũ trí thức KH&CN trong VUSTA để có những thông tin khoa học chính xác, phong phú, hấp dẫn hơn.
Lãnh đạo VUSTA sẽ luôn quan tâm, tạo điều kiện và hỗ trợ cho Báo Tri thức và Cuộc sống, cũng như các cơ quan báo chí trực thuộc trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam; đồng thời, coi báo chí là thế mạnh tuyên truyền, phổ biến kiến thức, tri thức khoa học và công nghệ, góp phần thực hiện nhiệm vụ chính trị của Liên hiệp Hội Việt Nam và toàn hệ thống.
 |
Tập thể Ban Biên tập, Biên tập viên, Phóng viên báo Tri thức và Cuộc sống. |
Báo in nói chung ngày càng suy giảm lượng phát hành. VUSTA sẽ hỗ trợ tăng kênh phát hành ấn phẩm Khoa học và Đời sống tới các liên hiệp hội địa phương và các tổ chức khoa học công nghệ trực thuộc?
- Ấn phẩm in Khoa học và Đời sống từng là cuốn cẩm nang “gối đầu giường” của nhiều gia đình. Đó chính là bản sắc riêng không ai có, đó là thương hiệu riêng, là tài sản riêng của Báo Tri thức và Cuộc sống hiện nay.
Phải khẳng định một lần nữa, Báo Tri thức và Cuộc sống, trong đó có ấn phẩm Khoa học và Đời sống là tiếng nói của VUSTA, của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam. Do đó, trong thời gian tới VUSTA sẽ triển khai việc đưa ấn phẩm báo in này đến các tổ chức KH&CN trực thuộc VUSTA, Liên hiệp Hội địa phương để Báo Tri thức và Cuộc sống thực sự là tiếng nói của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam, tạo dựng được uy tín của đội ngũ.
Xin cảm ơn TSKH Phan Xuân Dũng!