Không khí lạnh hoạt động không mạnh
TS Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, dựa trên các dữ liệu thu thập được cho đến thời điểm này thì có thể dự báo các tỉnh miền Bắc và Bắc Trung bộ sẽ đón Tết Nguyên đán Canh Tý tương đối ấm khi nhiệt độ cao hơn trung bình nhiều năm 1-2 độ. Những ngày qua, các tỉnh miền Bắc xuất hiện sương mù, mưa nhỏ, mưa phùn và cả những cơn mưa nặng hạt, do khối không khí lạnh suy yếu và di chuyển lệch ra biển, hình thành nên đới gió Đông Nam đưa ẩm từ biển vào. Khi đới gió Đông Nam ẩm suy yếu đáng kể, vì thế miền Bắc trời giảm mây và chuyển nắng về chiều, hiện tượng mưa nhỏ, mưa phùn không còn, nhưng sương mù vẫn duy trì. Dự báo đến 11/1 khi có gió mùa Đông Bắc về, sương mù mới hết. Tuy nhiên khi khối khí lạnh yếu đi thì sương mù sẽ lại tái xuất hiện trên các khu vực ở Bắc bộ, Bắc Trung bộ.
Trong tháng 1/2020, không khí lạnh hoạt động không mạnh trong khoảng nửa đầu tháng và nhiệt độ trung bình trên phạm vi toàn quốc cao hơn 1,0-2,5 độ so với trung bình nhiều năm, do vậy rét đậm, rét hại ít có khả năng xuất hiện thời gian này. Vào nửa cuối tháng 1/2020, trùng với thời kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, nhiệt độ dự báo cao hơn trung bình nhiều năm từ 1-2 độ. Do vậy rét đậm, rét hại nếu có cũng không xảy ra dài, hoặc chỉ xảy ra ở khu vực vùng núi phía Bắc.
Cũng theo TS Hoàng Phúc Lâm, dự báo từ nay đến hết tháng có khả năng xuất hiện khoảng 3-4 đợt không khí lạnh. Cụ thể, khoảng ngày 11/1 xuất hiện một đợt, ngày 14/11 được tăng cường (2 đợt không khí lạnh này không mạnh và ít khả năng gây rét đậm), sau đó có khoảng 2 đợt nữa ngày 20-21/1 và những ngày cuối tháng 1/2020. Những đợt không khí lạnh này chỉ có khả năng gây ra trời rét ở Bắc bộ, và một số nơi vùng núi phía Bắc có thể xuất hiện rét đậm.
Thiếu nước, hạn hán, xâm nhập mặn
Tình hình xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang ngày càng nghiêm trọng. Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, dòng chảy trên sông Mê Kông về ĐBSCL trong tháng 1 và 2 có khả năng thiếu hụt từ 10-30% so với trung bình nhiều năm. Mực nước Biển Hồ (Campuchia) ở mức thấp, khả năng bổ sung nước cho ĐBSCL không nhiều. Từ ngày 21-28/1, dòng chảy thượng nguồn sông Mê Công suy giảm do vận hành của thủy điện Trung Quốc, kết hợp với triều cường nên xâm nhập mặn tại cửa sông Cửu Long có xu thế gia tăng và quy mô mặn ở mức tương đương tháng 1/2016 (tháng kỷ lục).
Tại Bắc bộ trong giai đoạn nửa đầu năm 2020, nguồn nước trên các sông suối trong khu vực này tiếp tục thiếu hụt so với trung bình nhiều năm, thiếu hụt nhiều vào các tháng đầu năm 2020. Hạ lưu lưu vực sông Hồng thiếu hụt từ 20 - 30%. Trong khi đó, Nam bộ mực nước thượng lưu sông Mê Kông xuống dần và ở mức thấp. Các tỉnh đồng bằng Nam bộ cần xây dựng các kế hoạch, kịch bản phòng chống hạn hán và xâm nhập mặn để chủ động ứng phó với diễn biến thực tế trong thời gian tới. Đặc biệt là các tỉnh Long An, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Hậu Giang, Kiên Giang.
Theo quy luật, mỗi năm, trong khoảng thời gian từ tháng 12 năm trước đến tháng 5 năm sau, mặn sẽ xuất hiện ở các khu vực cửa sông và dần xân nhập sâu vào đất liền mà đỉnh điểm là khoảng tháng 4 hàng năm. Một trong những nguyên nhân là do tình trạng xây dựng thủy điện và các hoạt động khai thác tài nguyên nước tràn lan đang diễn ra ở thượng nguồn sông Mê Kông đã làm thiếu hụt nghiêm trọng nguồn nước đổ về hạ lưu thuộc ĐBSCL. Hai yếu tố này kết hợp với nhau đã đẩy nước mặn ngày càng tiến sâu vào nội đồng, gây nên tình trạng hạn mặn, thiếu nước ngọt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và sản xuất của người dân miền Tây Nam bộ.
Bảo Khánh