Nhà cổ 87 Mã Mây là một trong số ít những ngôi nhà được thành phố Hà Nội bảo tồn và gìn giữ làm điểm tham quan, triển lãm, cung cấp thông tin về lịch sử Hà Nội. Đây là một địa chỉ văn hóa mà du khách khó bỏ qua khi đến phố cổ Hà Nội.
Ngôi nhà này được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 19. Tổng diện tích của nhà là 157,6 m2, có chiều rộng mặt tiền 5 mét, chiều rộng của mặt hậu là 6 mét, chiều sâu là 28 mét.
Ngôi nhà mang đặc trưng của nhà cổ xưa Hà Nội, tức là theo dạng hình ống, đa năng sử dụng. Nhà hẹp về chiều ngang nhưng rất sâu, các gian nhà được ngăn cách bởi các khoảng sân nhỏ.
 |
Gian ngoài là cửa hàng, không làm tường vách mà mở thông ra phố để bày hàng. Gian ngoài ngăn cách với các gian trong bằng khoảng sân trời thoáng đãng, trồng nhiều cây xanh. Sau sân trời là gian nhà hậu, được dùng làm nơi nghỉ ngơi, tiếp khách. Trong cùng là kho hàng và nhà bếp.
Từ gian nhà bên ngoài có cầu thang gỗ dẫn lên tầng hai. Trên tầng hai, không gian thờ được đặt cạnh cầu thang lên ở phía bên trái. Sau gian thờ là đoạn hành lang dẫn qua khoảng sân trời.
Tiếp theo là gian giữa, còn được gọi là phòng tiếp cố nhân, là không gian tiếp đón, nghỉ ngơi chỉ dành cho những người thân trong gia đình. Trong cùng là gian ngủ, được bày biện thoáng đãng. Bên ngoài gian ngủ là một khoảng sân tràn ngập ánh nắng.
Không gian các phòng xuyên suốt với nhau là một nét đặc trưng của nhà ống trong 36 phố phường Hà Nội xưa. Hiện nay trong nhà còn lưu giữ nhiều hiện vật gốc, phản ánh không gian sinh hoạt của một ngôi nhà phố của Hà Nội xưa.
 |
Trong hơn 100 năm tồn tại, ngôi nhà đã thay đổi chủ nhiều lần. Năm 1945, một thương gia bán thuốc bắc mua lại ngôi nhà. Từ năm 1954 đến năm 1999, có 5 gia đình sinh sống tại đây.
Ngôi nhà bắt đầu được trùng tu từ cuối năm 1998, hoàn thành vào ngày 27/10/1999 trong khuôn khổ hợp tác giữa Thành phố Hà Nội và Thành phố Toulouse (Pháp).
Mọi kết cấu về kiến trúc, vật liệu xây dựng (bằng gỗ) cho đến những đồ vật sinh hoạt đều được giữ nguyên trạng. Đến năm 2004, nhà 87 Mã Mây được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa sản cấp Quốc gia.
Không chỉ là di tích, ngôi nhà trăm tuổi này còn có vai trò như một trung tâm văn hóa, với các hoạt động triển lãm sản phẩm và biểu diễn nghệ thuật giới thiệu văn hóa truyền thống của Việt Nam.