Từ xa xưa, nấm hương đã được đề cập với vai trò vừa là thực phẩm, vừa là dược phẩm. Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, nấm hương có tác dụng điều chỉnh lượng cholesterol trong máu, nâng cao năng lực miễn dịch của cơ thể, đặc biệt ở bệnh nhân ung thư, chống phù và chống còi xương. Theo dược học cổ truyền, nấm hương vị ngọt tính bình, có công dụng bổ tỳ, ích khí, dưỡng huyết, hòa huyết, tiêu đờm, trị sởi.
Theo dinh dưỡng học hiện đại, nấm hương là một trong những loại thực phẩm rất giàu chất dinh dưỡng. Trong 100g nấm hương có tới 32,4g protit vượt xa so với nhiều loại thực phẩm khác; 3,6g axit hữu cơ; 21,2g gluxit, rất nhiều các nguyên tố vi lượng, nhất là canxi và phốt pho (156,6 và 545,4 mg trong 100g nấm hương khô).
Ngoài ra, trong nấm hương còn có hơn 30 loại enzym, 18 loại axit amin và nhiều vitamin như caroten, B1, B12, PP, C, D…
Để điều trị bệnh, việc lựa chọn và phối hợp nấm hương với các loại thức ăn khác cũng đòi hỏi phải đúng nguyên tắc theo quan điểm của dinh dưỡng học cổ truyền.
Nấm hương hầm sườn lợn: Nấm hương khô 10g ngâm nước ấm cho nở, rửa sạch; Đậu tương 100g, rửa sạch; Xương sườn lợn 500g, rửa sạch, chặt nhỏ. Đem đậu tương và sườn lợn hầm thật nhừ, cho nấm hương vào đun thêm một lát là được, chế đủ gia vị, dùng làm canh ăn. Theo dược học cổ truyền, đậu tương vị ngọt, tính bình, có công dụng kiện tỳ vị, bổ khí huyết, lợi thủy; Nấm hương vị ngọt, tính bình, có công dụng kiện tỳ vị, bổ khí huyết, chống mệt mỏi, sinh tinh, cường gân tráng cốt.
Nấm hương hầm chân giò lợn: Nấm hương 150g, chân giò lợn 1 cái, gia vị vừa đủ. Chân giò lợn làm sạch, chặt miếng rồi đem hầm nhừ, cho nấm vào đun chín rồi chế thêm gia vị, ăn nóng. Món ăn này giúp bồi bổ âm dương, dưỡng huyết, kích thích sự thèm ăn, tăng số lượng và chất lượng sữa ở phụ nữ cho con bú.
Nấm hương hầm gà: Nấm hương 250g, mộc nhĩ đen 100g, thịt gà mái 500g. Nấm hương và mộc nhĩ ngâm nước cho nở hết rồi cắt bỏ chân, rửa sạch, thái chỉ. Thịt gà rửa sạch, chặt miếng. Tất cả cho vào nồi, đổ một lượng nước vừa đủ, hầm nhừ bằng lửa nhỏ, chế thêm gia vị, ăn nóng. Công dụng: Kiện tỳ, bổ thận, ích khí, dưỡng huyết, dùng để chữa các chứng bệnh có biểu hiện khí huyết suy nhược, mệt mỏi nhiều, mắt mờ, đầu choáng, mất ngủ, hay quên.
Nấm hương xào bầu dục lợn: Nấm hương 100g, bầu dục lợn 2 đôi, gia vị vừa đủ. Nấm hương ngâm nước cho nở hết rồi rửa sạch, cắt chân. Bầu dục lợn bổ đôi, ngâm nước lạnh 2 giờ, lọc bỏ gân trắng rồi thái miếng. Xào nấm và bầu dục lợn riêng rẽ, khi chín thì trộn cả hai vào nhau, chế thêm gia vị là được. Công dụng: Bổ thận, tráng dương, kích thích tiêu hóa, thích hợp cho những người yếu sinh lý, hay đau lưng, mỏi gối, ăn uống không ngon miệng, thiếu máu
Chú ý: Nấm hương tuy giàu dinh dưỡng, có công dụng bồi bổ rất tốt nhưng không nên ăn quá nhiều, mỗi ngày không quá 50g là đủ. Những người tỳ vị hư hàn, đại tiện quá lỏng, quá nát thì không nên dùng.
BS Khánh Hiển (Bệnh viện TƯQĐ 108)