“Có đi có lại mới toại lòng nhau”, câu nói này chắc hẳn không xa lạ với mọi người. Đặc biệt trong một số dịp xã giao, có lẽ ai cũng từng trải qua khoảnh khắc rối bời khi tặng quà và nhận quà.
“Món quà này mà không nhận thì mất lòng quá, dù sao cũng chẳng có gì to tát”, “Người ta có lòng gửi đến, mình từ chối thẳng thừng thì quá vô tình?” …
Không biết từ khi nào, việc nhận quà hiển nhiên trở thành một thông lệ trong giao tiếp xã hội, một tương tác khó lòng từ chối. Nhưng khi xã hội ngày càng phức tạp, ngày càng nhiều người bắt đầu tỉnh ngộ và kiên quyết nói “không” với một số loại quà tặng.
Đây là để tránh rủi ro tiềm ẩn, hay là sự thăng hoa của trí tuệ sinh tồn? Khi những bi kịch do nhận quà gây ra xuất hiện ngày càng nhiều, đây không còn là sự lựa chọn cá nhân nữa, mà đã trở thành một khủng hoảng gia đình, một tiêu điểm xã hội.
Dù có tiền hay không, có 3 loại quà này nhất định nên từ chối:
1. Món quà lớn không rõ nguồn gốc
Nói thẳng ra, đó là những món quà có nguồn gốc mập mờ, không rõ ràng, có thể liên quan đến rắc rối hoặc tranh chấp pháp lý. Thậm chí, sau khi bạn vui vẻ chấp nhận, bạn có thể đột ngột bị kéo vào vũng lầy, chẳng hạn như tài sản liên quan đến vụ án hoặc hối lộ trá hình. Cho đến khi sự việc bị phanh phui, bạn mới giật mình nhận ra mình đã trở thành quân cờ, dần rơi vào thế khó không thể thoát thân.
Hơn nữa, bạn cũng hoàn toàn không rõ lai lịch của người tặng quà. Dù đối phương có che đậy thế nào, bạn cũng khó lòng kiểm chứng sự thật.
Ban đầu, họ có thể bịa đặt đủ loại lý do. Khẳng định đó là quà tặng của người lớn tuổi; tiền chia hoa hồng từ hợp tác; hoặc giải thích là may mắn mà có được. Chỉ cần họ có ý định tặng, họ sẽ bịa ra các tình tiết và sẽ dùng cả cách mềm lẫn cứng với bạn, nói rằng không nhận thì quá khách sáo, quá xa cách.
2. Món quà có ý đồ xấu xa
Phân tích ở khía cạnh tâm lý, việc nhận những món quà có nguồn gốc không chính đáng dễ bị ràng buộc đạo đức. Bởi vì khi tặng, họ thường ấp ủ sự tính toán, một khi bạn nhận lời, bạn sẽ bị kiềm chế bởi sợi dây vô hình.
Có câu: “Không có việc gì mà cứ bày tỏ lòng tốt, thì đó là gian trá hoặc trộm cắp”.
Đối với người nhận, những món quà loại này rất có thể trực tiếp biến thành gông cùm thao túng bạn. Bạn không thể xử lý như một món quà thông thường, phân định ranh giới rõ ràng và nhẹ nhàng tiến bước.
Sự quá mức kiêng dè trước mạng lưới quan hệ này khiến tinh thần bạn phải chịu đựng áp lực nặng nề, đánh mất sự thản nhiên và vui vẻ đáng có trong giao tiếp. Đặc biệt, khi người tặng quà đưa ra yêu cầu quá đáng, bạn sẽ bị mắc kẹt vì đã nhận ân huệ, khiến mối quan hệ vốn dĩ thuần khiết sụp đổ và từ đó không thể làm chủ bản thân.
Họ luôn cho rằng, nhận quà đồng nghĩa với việc ký hợp đồng, phải được đổi lại bằng một cái giá nào đó. Khuôn mặt ấm áp che giấu một giao dịch, đây là cục diện hiểm ác nhất trên đời, tuyệt đối không được để bị lừa dối bởi những tình cảm giả tạo.
3. Món quà vượt quá khả năng đáp lại của bạn
Nợ ân tình là gì? Nợ ân tình là một loại gánh nặng vô hình, đòi hỏi bạn phải dùng nguồn lực lớn hơn để cân bằng lại.
Bạn hoàn toàn không thể chấp nhận những món quà vượt quá khả năng của bản thân mà không cần phải trả giá. Dù món quà có xa hoa đến đâu, một khi đã nhận, làm sao có thể không đền đáp tương xứng?
Đừng vì cám dỗ nhất thời mà mê muội phán đoán, việc cân nhắc tỉnh táo là vô cùng quan trọng. Đối diện với món quà nào, chúng ta cân nhắc món quà đó; đối diện với tình cảm nào, chúng ta đong đếm tình cảm đó. Chẳng có gì to tát cả, sự đời vốn là như vậy, xưa nay vẫn thế. Thậm chí, bản chất của việc nhận quà chính là nợ. Nhận biết các loại nợ, chấp nhận các loại nợ và thanh toán các loại nợ.
Ngay cả khi món quà nhỏ bé, những món nợ và sự vướng bận đủ loại vẫn không ngừng xuất hiện. Do đó, việc nhận những món quà giá trị lớn để mong cầu sự an nhàn, có thể thay đổi bản chất cuộc sống không? Tuyệt đối không thể.
Nó chẳng qua chỉ là thay thế gánh nặng này bằng một gánh nặng khác. Nhìn có vẻ là được lợi, nhưng thực chất khi gánh vác lên vai thì chẳng khác gì, toàn là sự ngột ngạt và hoang mang. Thậm chí, ngay cả khi bạn khéo léo từ chối nhận quà thì tình cảm vẫn còn đó, chỉ là sự giao hảo khác đi, không phải tình cảm tan biến.
Nhận quà chưa bao giờ là đường tắt hay diệu kế, mà ngược lại, đó là sự khởi đầu của gánh nặng. Đừng bao giờ ảo tưởng rằng, chỉ cần nhận món quà này, cuộc sống sẽ trở nên viên mãn hơn.
Việc thận trọng khi nhận quà giống như mặc áo giáp, ngăn chặn rủi ro. Nó vừa có thể che chắn cho bạn khỏi tai họa vô cớ, lại vừa có thể bảo vệ một vùng đất sạch sẽ, giúp bạn đứng vững giữa thị phi.
Quà tặng vốn dĩ nên thể hiện tấm lòng, nhưng đáng tiếc là mọi người thường xem việc nhận quà là hám lợi, khao khát có được lợi ích mà không cần làm gì, điều đó mới nảy sinh khủng hoảng và tai họa. Dù bạn có tiền hay không, đừng quá mức theo đuổi lợi ích, hay dùng tâm lý may rủi để đối xử với việc nhận quà.
Sự cảnh giác đối với quà tặng, thực chất là sự khôn ngoan và trách nhiệm của bản thân. Thêm một phần sáng suốt, thêm một phần quyết đoán, sẽ thắng mọi thứ mà bạn gọi là thể diện hay giao tình, những thứ chỉ là phù vân.