Dưới những tán rừng rậm rạp của miền Tây và nhiều vùng quê Việt Nam, có một loại đặc sản mang cái tên nghe "ngượng đỏ mặt", đó là mật của loài ong dú. Trước đây, loài ong bé nhỏ này hầu như không mấy ai để ý, sản lượng mật lại ít ỏi. Thế nhưng vài năm trở lại đây, mật ong dú lại trở thành “hàng hiếm” được người thành phố săn lùng, giá dao động từ 800.000 – 2.000.000 đồng/lít, đắt hơn nhiều lần so với mật ong thông thường.
Loài ong dú có kích thước bé nhưng cho mật ngon, hiếm, giá đắt hơn mật của các loài ong nuôi khác
Ong dú (Stingless bee) còn được gọi là ong rú hay ong không ngòi đốt, là loài ong bản địa ở nhiều tỉnh thành Việt Nam. Khác với các loài ong mật quen thuộc như ong ruồi, ong khoái,…, ong dú sở hữu thân hình nhỏ xíu, tính cực kỳ hiền và hoàn toàn không đốt. Người nuôi ong dú thường chỉ cần đặt một hộp gỗ nhỏ, tạo môi trường ổn định rồi "bắt" chúng vào sinh sống, còn lại mọi chuyện đều phó mặc tự nhiên.
Nhiều hộ nuôi ví von vui rằng: “Ong dú trời sinh, trời dưỡng”, không cần cho ăn, không cần đi đánh mật, không cần chăm sóc cầu kỳ mà vẫn cho thu hoạch đều đặn.
Điều thú vị là ong dú có sở thích hút mật từ vô số loài hoa, nhưng “gu” của chúng lại nghiêng hẳn về hoa cỏ dại. Nhờ vậy mà mật ong dú sở hữu mùi vị rất riêng, phụ thuộc rõ rệt vào mùa hoa và từng vùng đất. Thông thường, ong dú chỉ cho thu hoạch 4–6 tháng/lần, đến mùa mưa thì tạm dừng vì thời điểm này cho mật loãng.
Nhận diện mật ong dú khá đơn giản. Trước hết, mật thường có vị chua nhẹ do quá trình lên men tự nhiên trong tổ, dù đôi khi vẫn gặp những mẻ mật ngọt đậm tùy nguồn hoa. Về độ loãng, mật ong dú thường lỏng hơn mật ong thường vì không được ong cô đặc, hiếm khi đặc kẹo.
Mật ong dú thường có tông vàng cánh gián đến nâu đen (Ảnh: Dân Việt)
Màu sắc của mật cũng rất đặc trưng, thường thuộc tông vàng cánh gián đến nâu đen, hoàn toàn không có màu vàng tươi óng như mật ong nuôi. Ngoài ra, mật ong dú thường lẫn một chút phấn hoa do được vắt thủ công, nếm sẽ thấy hơi lợn cợn hoặc sau thời gian bảo quản, lớp phấn có thể nổi lên trên mặt hũ mật.
Không chỉ quý vì hiếm, mật ong dú còn nổi tiếng nhờ giá trị dược tính. Theo kinh nghiệm dân gian, mật ong dú có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giảm viêm, cải thiện tiêu hóa, sát trùng vết thương và hỗ trợ giảm đau. Sáp và mật ong dú còn được nhiều chị em sử dụng để dưỡng da, làm đẹp tự nhiên vì tính an toàn và lành tính.
Nuôi ong dú cũng được xem là nghề “nhàn mà sang”. Một tổ ong dú nhỏ có thể sinh sôi nhanh, việc tách đàn đơn giản, chỉ cần chia đôi tổ là có ngay hai đàn mới. Giá mật lại cao, nhu cầu thị trường lớn nên ngày càng nhiều hộ dân xem ong dú như nguồn thu đáng kể.
Ong dú chỉ cho thu hoạch 4–6 tháng/lần, đến mùa mưa thì tạm dừng vì thời điểm này cho mật loãng. (Ảnh: Nông thôn Việt)
Chị Hạnh (ở Hà Đông, Hà Nội) chia sẻ, để mua được mật ong dú chính hiệu không hề dễ. Nhiều lần chị tìm mua trên mạng nhưng “hàng thật thì hiếm, hàng trộn thì nhiều” nên cuối cùng phải nhờ người quen nuôi ong dú đặt trước mới có được vài hũ mật chuẩn, nguyên chất.
"Mật ong có nhiều loại nhưng mình thích cái vị của mật ong vú, năm nào cũng tìm mua 1-2 lít để cả nhà dùng dần, vừa ngâm chanh đào, vừa để chồng ngâm rượu. Dù giá đắt hơn mật ong thường nhưng vì ngon và có nhiều tác dụng nên được ưa chuộng", chị Hạnh nói.