Cây nở hoa tỏa mùi thơm đặc trưng và có ý nghĩa về phong thủy
Mai chiếu thủy hay còn gọi là mai chiếu thổ, là loài cây thân gỗ có nguồn gốc từ vùng Đông Dương, được nhiều người yêu thích và trồng phổ biến ở hàng rào, lối đi để làm đẹp cảnh quan. Thân cây có lớp vỏ sần sùi màu xám hoặc đen, nhiều nhánh nhỏ và mềm, rất dễ uốn nắn để tạo dáng bonsai nghệ thuật. Lá cây có dạng bầu xoan nhỏ, màu xanh non hoặc xanh đậm, tùy theo độ tuổi của cây.
Điểm đặc trưng nổi bật của mai chiếu thủy nằm ở hoa. Hoa mọc thành chùm trên cành dài, có năm cánh trắng muốt, tỏa hương thơm nhẹ nhàng và luôn hướng xuống đất, vì vậy người xưa mới đặt tên là mai chiếu thổ hay mai chiếu thủy, ý chỉ hoa chiếu xuống mặt đất hoặc mặt nước. Sau khi hoa tàn, cây kết quả nhỏ màu đen, trên vỏ có lớp lông mềm trắng rất đặc trưng.
Hiện nay, mai chiếu thủy được chia thành ba nhóm chính: mai chiếu thủy lá nhỏ (còn gọi là lá kim), lá trung và lá lớn. Dòng lá nhỏ thường được nghệ nhân bonsai ưa chuộng để tạo dáng mini, dáng đế đẹp, còn dòng lá lớn phù hợp làm cây thế, càng lâu năm càng tăng giá trị kinh tế. Cây có thể nhân giống bằng hạt hoặc chiết cành, dễ chăm sóc, chỉ cần tưới nước đều đặn và đặt ở nơi có ánh sáng dịu nhẹ.
Không chỉ mang vẻ đẹp thanh nhã, mai chiếu thủy còn được xem là biểu tượng của sự bền vững, ổn định và tài lộc. Theo quan niệm phong thủy, trồng cây mai chiếu thủy trước nhà giúp gia chủ giữ vững cơ nghiệp, mang đến may mắn và bình an. Cây nở hoa quanh năm, hương thơm dịu giúp xua tan mệt mỏi, đồng thời có khả năng thanh lọc không khí, hút bụi, làm cho không gian thêm trong lành và thư thái.
Ngoài việc trồng ngoài sân, nhiều người còn trưng mai chiếu thủy trong phòng khách, hành lang hoặc trên bàn làm việc để tăng vẻ tinh tế cho không gian. Đặc biệt, cây còn được chọn làm quà biếu ý nghĩa trong các dịp lễ Tết, tượng trưng cho lời chúc thịnh vượng, bền lâu và hạnh phúc cho người nhận.
Có cây tới 1,2 tỷ đồng, được ưa chuộng trên thị trường bonsai
Nổi bật nhất trong số các cây bonsai mai chiếu thủy là tác phẩm thuộc sở hữu của anh Quảng (thành phố Hải Phòng). Cây này xuất hiện tại triển lãm cây cảnh Bắc Ninh năm 2020, giành giải vàng nhờ vẻ đẹp cổ kính và tỷ lệ hoàn hảo. Cây có dáng lùn rụt nhưng thân lớn, bông tán phân tầng đều đặn như một cây sanh dáng làng thu nhỏ. Theo chủ nhân, giá trị thực của cây rất khó định, nhưng giới sưu tầm sẵn sàng trả khoảng 1,2 tỷ đồng.
Những người chơi mai chiếu thủy cho biết để tạo nên một cây bonsai đạt đến đỉnh cao nghệ thuật, người chơi không chỉ cần con mắt tinh tường mà còn phải dành nhiều năm công phu tạo tác. Mỗi cây được định hình theo những dáng cơ bản như dáng văn nhân thanh thoát, dáng đổ uyển chuyển hay dáng trực hiên ngang. Từ đó, nghệ nhân tiếp tục phát triển thành những thế mang ý nghĩa sâu xa như thế mẫu tử thể hiện tình mẹ con, thế huynh đệ tượng trưng cho tình anh em, hay thế phu thê biểu trưng cho sự hòa hợp, gắn bó...
Trên thị trường cây cảnh, mai chiếu thủy là một trong những dòng bonsai được ưa chuộng. Tùy vào kích thước, độ tuổi và dáng thế mà chúng có mức giá khác nhau, dao dộng từ vài trăm nghìn đồng đến vài triệu đồng. Những cây có tuổi đời hàng trăm năm, giá có thể lên tới hàng trăm triệu đồng, được giới chơi cây "săn lùng".
Mai chiếu thủy là loài cây cảnh “dễ tính”, sống khỏe, ít sâu bệnh và thích nghi tốt với nhiều loại đất. Tuy nhiên, để tạo nên một tác phẩm bonsai mai chiếu thủy thực sự có giá trị nghệ thuật, người trồng cần dành nhiều thời gian và tâm huyết. Bước đầu tiên là chọn phôi cây, khâu quan trọng quyết định dáng thế về sau. Sau khi định hình dáng cây (như dáng trực, dáng đổ, dáng văn nhân…), nghệ nhân sẽ uốn nắn, tạo cành, chỉnh tán dần theo hướng mong muốn.
Có những tác phẩm chỉ mất vài năm để định hình, nhưng cũng có cây phải mất đến 10 năm, thậm chí vài chục năm mới đạt độ già, cổ kính như ý. Một cây mai chiếu thủy đẹp cần hội tụ đủ yếu tố: thân bệ vững, cành nhánh cân đối, tán lá hài hòa và đặc biệt là phải thể hiện được “thần” của cây, điều chỉ có thể đạt được nhờ sự kiên trì và tình yêu thật sự với nghệ thuật bonsai.
Về kỹ thuật chăm sóc, mai chiếu thủy có thể sinh trưởng tốt trên nhiều loại đất như đất phù sa, đất thịt hoặc đất cát pha, song nên tránh đất phèn chua và nhiễm mặn. Cây ưa sáng, vì vậy nên đặt ở nơi có nhiều ánh sáng tự nhiên nhưng tránh nắng gắt giữa trưa bằng cách che lưới hoặc di chuyển cây khi cần thiết. Mỗi ngày chỉ nên tưới hai lần vào sáng sớm và chiều mát, tránh để đất quá ướt vì rễ rất dễ bị úng, nguyên nhân khiến đến 90% bonsai mai chiếu thủy bị chết. Có thể kết hợp tưới phun sương giúp giữ ẩm cho tán lá. Ở miền Nam, khí hậu ôn hòa quanh năm nên cây sinh trưởng thuận lợi hơn; trong khi ở miền Bắc, người trồng cần lưu ý che chắn vào mùa đông.