Mùa hè thời tiết nóng nực, quá trình chuyển hóa của cơ thể vượng thịnh, mồ hôi vã ra nhiều để điều hòa thân nhiệt nhưng cũng khiến cho cơ thể dễ mỏi mệt, mất nước và điện giải, dễ lâm vào tình trạng “tích nhiệt”, y học cổ truyền gọi là “hao khí thương tân” do tác động phối hợp của hai nhân tố là “nhiệt” (nóng) và thử (nắng).
Bởi vậy về mặt ẩm thực, việc lựa chọn các loại thực phẩm và món ăn có công dụng thanh nhiệt, giải thử, bổ khí dưỡng âm, sinh tân chỉ khát là rất cẩn thiết. Canh bầu phối hợp với các thực phẩm khác sẽ tạo nên món ăn ngon, mát, bổ trong ngày hè.
Canh bầu trứng vịt lộn: Bầu 1 quả (chừng 500g), trứng vịt lộn 2 quả, hành hoa 2 cây, rau răm 1 mớ nhỏ; nước mắm, bột canh, mỳ chính lượng vừa đủ. Cách làm: Chọn quả bầu non, cuống còn ướt nhựa, gọt bỏ vỏ, cuống và chót đuôi rửa sạch, bào mỏng bỏ ruột hoặc cắt thành miếng chừng 3 x 2cm. Đun sôi 1,5 lít nước, đập trứng vịt lộn nấu chín rồi cho bầu vào đun tiếp một lát sao cho bầu chín tới mà không nhão, nêm gia vị vừa đủ, bỏ hành răm là được.
Công dụng: Theo dinh dưỡng học cổ truyền, quả bầu vị ngọt, tính lạnh (mát), có công dụng thanh nhiệt giải thử, chỉ khát là một trong những loại thực phẩm đặc biệt thích hợp trong những ngày hè nóng bức và đối với những người hay có cảm giác phiền nhiệt, môi khô, họng khát hay bị mụn nhọt hoặc mắc các chứng bệnh có triệu chứng phù thũng.
Trứng vịt lộn vị ngọt, tính mát, có công dụng tư âm dưỡng huyết, kiện tỳ dưỡng vị, ích trí sáng mắt, rất giàu chất đạm và vitamin, có lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của cơ thể. Bầu và trứng vịt lộn phối hợp với nhau tạo nên công năng thanh nhiệt giải thử, tư âm dưỡng huyết, chỉ khát, lợi niệu.
Canh bầu nấu hến: Hiện nhục (hến) 1kg, việt qua (quả bầu) 500g, thìa là, hành hoa, mỡ và gia vị vừa đủ. Cách chế: Hến ngâm nước gạo, rửa sạch, cho vào nồi với một bát con nước, đun sôi, thấy hến há miệng thì trút ra rổ, hứng lấy nước, gỡ thịt hến đem rửa sạch, để ráo. Bầu gọt vỏ, rửa sạch, băm nhỏ theo chiều dọc quả, thái vát thành sợi, bỏ ruột. Hành, thìa là rửa sạch, thái nhỏ, củ hành thái mỏng để riêng. Phi thơm hành mỡ, cho hến vào xào qua, nêm ít nước mắm, xúc ra bát. Nước luộc hến bỏ cặn, đun sôi, cho bầu vào, đun sôi tiếp rồi đổ hến vào, chế thêm gia vị vừa đủ, dùng làm canh ăn nóng.
Công dụng: Hến vị ngọt mặn, tính lạnh, có công dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi thấp, rất thích hợp cho những người bị mụn nhọt, lở loét ngoài da do nhiệt độc, tiểu tiện vàng đỏ, đái buốt, đái rắt, đái tháo đường. Trong thành phần hóa học của hến rất giàu kẽm nên có khả năng phòng chống u phì đại tiền liệt tuyến.
Bầu vị ngọt, tính lạnh (mát), có công dụng giải nhiệt độc, lợi tiểu tiện, làm hết khát, rất thích hợp cho những người bị viêm đường tiết niệu, mụn nhọt do nhiệt độc, đái tháo đường. Tuy nhiên, nếu tỳ vị hư yếu, đại tiện hay lỏng loãng thì không nên ăn loại canh này.