Dưới đây là sự đồng thuận của Hội tuyến giáp Mỹ và Hội tuyến giáp châu Âu về vấn đề này.
Chẩn đoán và đánh giá
Các chuyên gia đều thống nhất cần chẩn đoán sớm và thực hiện ngay các biện pháp để ngăn sự phát triển hoặc tiến triển của Basedow có biến chứng mắt nặng nhập viện .
Các bác sĩ nội tiết điều trị bệnh nhân Basedow nên tìm hiểu cách chuyển tuyến để bệnh nhân được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc chuyên khoa TED.
Bác sĩ nhãn khoa đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và chăm sóc bệnh nhân mắc Basedow có biến chứng mắt nặng từ trung bình đến nặng và đe dọa thị lực.
Các bác sĩ nội tiết nên biết cách khám, đánh giá cả tình trạng hoạt động và mức độ nghiêm trọng của Basedow có biến chứng mắt nặng .
Đánh giá Basedow có biến chứng mắt nặng về hoạt động, mức độ nặng (đặc biệt chú ý đến giảm vận động mắt và mất thị lực), diễn biến theo thời gian và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.
Cần đánh giá tác động về mặt thể chất và tinh thần của Basedow có biến chứng mắt nặng đối với từng bệnh nhân để có cơ sở quyết định điều trị.
Những trường hợp Basedow có biến chứng mắt nặng không điển hình hoặc nghiêm trọng cần được ưu tiên Chụp cắt lớp vi tính có tiêm thuốc cản quang hoặc chụp cộng hưởng từ mắt để giúp xác định mức độ hoạt động và chẩn đoán phân biệt Basedow có biến chứng mắt nặng.
Chụp CT không cản quang là phương thức được ưu tiên ở những bệnh nhân bị Basedow có biến chứng mắt nặng đang được cân nhắc phẫu thuật.
Điều trị ban đầu và chuyển đến cơ sở chuyên khoa
Tất cả bệnh nhân Basedow có biến chứng mắt nặng cần được điều trị tại mắt (sử dụng thuốc làm ẩm, và đeo kính ban đêm để ngăn ngừa hoặc điều trị vùng giác mạc bị hở. Có thể cho đeo kính và băng mắt để làm giảm tình trạng song thị) và thay đổi lối sống (bắt buộc phải bỏ thuốc lá và tránh khói thuốc lá).
Những bệnh nhân mắc Basedow có biến chứng mắt nặng từ trung bình đến nặng và đe dọa thị lực cần được điều trị bởi cả Bác sỹ Nội tiết và Bác sỹ nhãn khoa chuyên về Basedow có biến chứng mắt nặng.
Nên tham khảo ý kiến Bác sĩ nhãn khoa khi không chắc về chẩn đoán Basedow có biến chứng mắt nặng, hoặc những bệnh nhân mắc Basedow có biến chứng mắt nặng từ trung bình đến nặng và khi thấy cần can thiệp phẫu thuật. Những bệnh nhân nghi ngờ hoặc chắc chắn mắc Basedow có biến chứng mắt nặng đe dọa thị lực cần được chuyển tuyến cấp cứu.
Cân nhắc điều trị Selen 100μg hai lần mỗi ngày trong 6 tháng cho những bệnh nhân bị Basedow có biến chứng mắt nhẹ, hoạt động, đặc biệt là ở những vùng thiếu selen.
Bác sĩ lâm sàng nên thường xuyên đánh giá tâm lý lo ngại về ngoại hình của bệnh nhân.
 |
Biến chứng mắt nặng do bệnh Basedow - Ảnh BSCC |
Điều trị Basedow có biến chứng mắt trung bình đến nặng
Chỉ thực hiện truyền thuốc điều trị Basedow có biến chứng mắt nặng tại cơ sở y tế có đội ngũ nhân viên giàu kinh nghiệm. Phải chú ý phát hiện và giám sát các tác dụng phụ có hại trong suốt thời gian điều trị.
Bác sĩ lâm sàng nên cân bằng giữa hiệu quả đã được chứng minh của các liệu pháp mới với việc thiếu kinh nghiệm về hiệu quả lâu dài, tính an toàn và hiệu quả - chi phí.
Liệu pháp Glucocorticoid tiêm tĩnh mạch (IVGC) là phương pháp điều trị ưu tiên cho Basedow có biến chứng mắt nặng hoạt động ở mức độ trung bình đến nặng khi bệnh đang tiến triển và không có lồi mắt hoặc song thị đáng kể.
Liều Methylprednisolone truyền tĩnh mạch (IVMP) tích lũy là 4,5 g trong 3 tháng (0,5 g/tuần × 6 tuần, rồi 0,25 g/tuần x 6 tuần tiếp theo). Nên tránh điều trị liều tích lũy IVMP >8,0 g.
Nếu đáp ứng kém với IVMP sau 6 tuần thì nên cân nhắc ngừng điều trị và xem xét các liệu pháp khác. Các bác sĩ lâm sàng nên cảnh giác với tình trạng song thị nặng hơn hoặc khởi phát bệnh thần kinh thị giác do rối loạn chức năng giáp (DON) ngay cả khi đang điều trị bằng IVMP.
Cân nhắc điều trị những bệnh nhân bị Basedow có biến chứng mắt mức độ trung bình đến nặng, hoạt động, kháng glucocorticoid bằng Rituximab (RTX) và tocilizumab (TCZ).
Teprotumumab (TEP) là liệu pháp được ưu tiên, nếu có, ở những bệnh nhân bị Basedow có biến chứng mắt hoạt động ở mức độ trung bình đến nặng với tình trạng lồi mắt và/hoặc song thị đáng kể.
Bằng chứng về RTX còn hạn chế và khác biệt nhưng nó có hiệu quả làm giảm hoạt động của Basedow có biến chứng mắt nặng và ngăn ngừa tái phát sau >1 năm, đặc biệt là ở những bệnh nhân bị Basedow có biến chứng mắt nặng <9 tháng.
Liệu pháp RTX được chấp thuận điều trị những bệnh nhân bị Basedow có biến chứng mắt hoạt động ở mức độ trung bình đến nặng và có tổn thương mô mềm rõ rệt.
TCZ được chấp thuận để điều trị làm giảm hoạt động của Basedow có biến chứng mắt ở những bệnh nhân kháng GC mức độ trung bình đến nặng, hoạt động.
Xạ trị là phương pháp điều trị được ưu tiên ở những bệnh nhân Basedow có biến chứng mắt nặng hoạt động ở mức độ trung bình đến nặng có đặc điểm nổi bật là nhìn đôi tiến triển.
Thận trọng khi xạ trị cho những bệnh nhân có đái tháo đường để tránh bệnh võng mạc. Chống chỉ định tương đối với những bệnh nhân < 35 tuổi để tránh nguy cơ xuất hiện khối u về sau.
Việc phẫu thuật cho bệnh nhân Basedow có biến chứng mắt nặng ở mức độ trung bình đến nặng phải do một bác sĩ phẫu thuật hốc mắt có kinh nghiệm thực hiện.
Chỉ nên phẫu thuật phục hồi chức năng cho bệnh nhân Basedow có biến chứng mắt khi bệnh mắt không hoạt động và đã đạt bình giáp ổn định.
Phương pháp phẫu thuật cụ thể dựa theo chỉ định (DON, lồi mắt), loại bệnh mắt (phù nề chủ yếu ở cơ hay mỡ) và mong muốn giảm lồi mắt.
Ở những bệnh nhân bị song thị và Basedow có biến chứng mắt không hoạt động, có thể phục hồi thị lực đơn hai mắt ở tư thế nhìn chính bằng phẫu thuật lác mắt hoặc đặt lăng kính cố định vào tròng kính.
Phẫu thuật điều chỉnh co cơ mí mắt và sa mỡ khi Basedow có biến chứng mắt không hoạt động và đã đạt bình giáp, và sau khi giải áp phẫu thuật và phẫu thuật lác mắt theo chỉ định.
 |
Biến chứng mắt đe dọa thị lực - Ảnh BSCC |
Điều trị Basedow có biến chứng mắt đe dọa thị lực
Bệnh nhân bị DON cần được điều trị khẩn cấp bằng liệu pháp IVGC, theo dõi chặt đáp ứng và cân nhắc phẫu thuật giải áp sớm (sau 2 tuần) nếu chức năng thị lực ban đầu không được phục hồi và duy trì bằng điều trị nội khoa.
Có thể xem xét xạ trị để ngăn ngừa hoặc như một phương pháp hỗ trợ điều trị DON.
Ở những bệnh nhân bị DON chèn ép, nên xem xét giải nén hốc mắt ở thành trong sâu và sàn hốc mắt để phục hồi thị lực bằng cách giảm chèn ép đỉnh lên dây thần kinh thị giác.
TS.BS Nguyễn Quang Bảy (Trưởng khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai)