Tăng sinh gốc tự do gây nhiều bệnh
Trong lĩnh vực bảo vệ sức khoẻ hiện nay, người ta nói nhiều đến tác hại của chất oxy hoá, phản ứng oxy hoá và nhấn mạnh sự cần thiết sử dụng chất chống oxy hoá để bảo vệ, duy trì sức khoẻ. Chất oxy hoá còn được gọi là gốc tự do là những phân tử hay hợp chất có chứa điện tử độc thân không ghép đôi. Chính do chứa điện độc thân mà gốc tự do có hoạt tính rất mạnh, nó luôn mang tính “huỷ hoại”, sẵn sàng thực hiện phản ứng oxy hoá, cướp điện tử của chất mà nó tiếp xúc và hủy hoại chất bị nó oxy hoá.
Trong cơ thể, phản ứng oxy hoá của gốc tự do êm ái nhưng lại gây huỷ hoại tế bào (đặc biệt ở màng tế bào hoặc cấu trúc di truyền trong nhân tế bào) phá huỷ các mô gây nên quá trình lão hoá.
Thật ra, gốc tự do luôn luôn được sinh ra trong cơ thể ta và cũng có vai trò tích cực. Oxy (dưỡng khí) mà ta hít thở hằng ngày là chất cần thiết nhưng chính nó cũng là gốc tự do (khi đó gọi là oxy đơn bội). Hiện tượng thực bào (là hiện tượng hô hấp trong tế bào, cơ chế giải độc ở gan đều là hoạt động của gốc tự do. Quan trọng là trong cơ thể khoẻ mạnh, gốc tự do sinh ra có giới hạn, không quá thừa để gây hại bởi vì bên cạnh các gốc tự do có thể thống nhất các chất chống oxy hoá “nội sinh” (tức có sẵn trong cơ thể) cân bằng lại, vô hiệu hoá các gốc tự do có hại.
Hệ thống các chất chống oxy hoá nội sinh gồm các enzyme như glutathiona peproxidase, superoxidase, dismutase…đặc biệt là vitamin C, vitamin E, vitamin A, khoáng chất selen có sẵn trong cơ thể, xúc tác các phản ứng khử để vô hiệu hoá gốc tự do giúp cơ thể khoẻ mạnh. Chỉ khi nào gốc tự do sinh ra quá nhiều (do ô nhiễm môi trường, do tia cực tím từ ánh nắng, do khói thuốc lá, do viêm nhiễm trong cơ thể, thậm chí do dùng một số dược phẩm) và hệ thống chống oxy hoá nội sinh không đủ sức cân bằng sẽ sinh ra rối loạn, bệnh lý.
Hiện nay, người ta đã chứng minh, khi có sự tăng quá nhiều gốc tự do sẽ gây ra tình trạng viêm nhiễm ở các cơ quan, các bệnh lý tim mạch, thần kinh, đục thuỷ tinh thể, thoái hoá hoàng điểm ở mắt, tăng nguy cơ bị các bệnh ung thư và nhất là làm sớm xuất hiện hiện tượng lão hoá.
Dinh dưỡng đúng phép
Để khử các gốc tự do sinh ra quá nhiều gây hại, người ta dùng các chất chống oxy hoá “ngoại sinh” (tức từ ngoài đưa vào cơ thể) nhằm mục đích phòng bệnh, nâng cao sức khoẻ. Những chất chống oxy hoá ngoại sinh đã được biết là vitamin C, vitamin E, vitamin A hay beta – caroten (tiền vitamin A) chất khoáng selen, các hợp chất bioflavonoid (chứa trong các loại dược thảo như lá bạch quả - Ginkgo biloba), các hợp chất polyphenol (có trong trà xanh)…
Hãy ngăn ngừa sự tăng sinh các gốc tự do có hại trong cơ thể bằng cách: bảo vệ chống ô nhiễm môi trường, dinh dưỡng đúng phép, tránh ăn uống quá thừa năng lượng, vận động hợp lý, tránh nghiện rượu - thuốc lá, phòng các bệnh viêm nhiễm, có cuộc sống lành mạnh giúp thư thái, lạc quan, yêu đời...Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi là nguồn cung cấp các chất chống oxy hoá ngoại sinh đã nêu ở trên.
Hãy tận dụng nguồn thiên nhiên là thực phẩm cung cấp vitamin và chất khoáng, đặc biệt vitamin và chất khoáng chống oxy hoá, bằng cách ăn chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tăng cường nhiều rau xanh, trái cây tươi.