Quyết sách đúng đắn về đạo Phật
Trần Tự Khánh không mời được Huệ Tông về kinh bèn lập con vua Anh Tông là Lý Nguyên vương làm vua mới, rồi bắt người trong gia quyến Đàm Dĩ Mông là Đàm Kinh Bang trói bằng dây thép giam ở Mỹ Lộc.
Cuối năm đó Trần Tự Khánh thả Đàm Kinh Bang, sai đi cùng bộ tướng Nguyễn Ngạnh đến thuyết phục Lý Huệ Tông. Cuối cùng sau khi dựa vào các sứ quân khác đều thất bại, năm 1216 Huệ Tông trở lại Thăng Long dưới quyền khống chế của Trần Tự Khánh.
Từ sau thất bại trước họ Trần, Đàm Dĩ Mông không được sử sách nhắc đến nữa. Không rõ ông có cùng Huệ Tông lên Lạng Châu hay không và không rõ cuối cùng ông mất năm nào, tại đâu trong bối cảnh loạn lạc khi đó.
Trong cuộc đời làm quan, Thái sư Đàm Dĩ Mông có một cái nhìn tương đối đúng đắn về đạo Phật. Lúc này đạo Phật thịnh hành trong nước có quá nhiều người làm sư.
Trong tình trạng suy thoái của đạo Phật, năm 1198, ông kiến nghị vua Cao Tông về nhiều vị sư phá giới, không chuyên tâm tu hành, nên bắt phải hoàn tục. Theo ông nên chọn lọc lại tăng đồ để Phật giáo giữ vững được giá trị, không bị hỗn tạp.
Vua Lý Cao Tông xuống chiếu chuẩn y. Nhờ thế, các tu sĩ vẫn được trọng vọng. Cũng trong năm đó, Đàm Dĩ Mông đích thân phán xét những vụ hình ngục thuộc Đô hội phủ ngoài trú quan.
Nguyễn Bảo Lương trả thù
Về việc Đàm Dĩ Mông bị phe cánh Nguyễn Bảo Lương trả thù, câu chuyện xảy ra dưới thời vua Lý Cao Tông. Khi Đàm Dĩ Mông đã đường đường là bậc đại thần, tước Phụ quốc Thái phó, quyền uy khét tiếng cả triều đình thì Nguyễn Bảo Lương chỉ mới là một viên quan nhỏ trong triều Lý Cao Tông. Vua Lý Cao Tông ăn chơi hoang phí, đổ tiền của xây cất có khi đến hàng chục cung điện và thềm, gác một lúc.
Bấy giờ, Nguyễn Bảo Lương được sai trông coi việc xây gác Thánh Nhật. Đàm Dĩ Mông cậy quyền cậy thế, lại thích nịnh vua, nên bắt các quan trông coi thợ xây cất phải đốc thúc sao cho mọi việc hoàn thành đúng hạn định.
Thế rồi chẳng may, nhóm thợ xây gác Thánh Nhật do Nguyễn Bảo Lương chỉ huy thiếu quan tâm, làm việc trễ nải. Để thị uy, Đàm Dĩ Mông nhân danh phép nước, bắt trói Nguyễn Bảo Lương và đánh cho một trận nên thân.
Đánh xong, Đàm Dĩ Mông còn quát tháo Nguyễn Bảo Lương phải mau dậy ra trông coi và đốc thúc thợ làm. Nguyễn Bảo Lương tức lắm, không biết làm thế nào được, vờ nằm mãi không dậy mà than rằng: “Đau thế này làm sao dậy được?”.
Rồi mọi chuyện cũng qua. Điều làm Đàm Dĩ Mông không dè là Nguyễn Bảo Lương đã căm thù Đàm Dĩ Mông đến tận xương tủy. Đến năm Quý Hợi (1203), Nguyễn Bảo Lương được thăng đến chức Thượng tướng, vây cánh trong triều đã lớn hơn người, bèn kiếm kế rửa mối hận xưa với Đàm Dĩ Mông.
Ông liên kết với quan Lại bộ Thượng thư là Từ Anh Nhĩ tâu vua rằng: “Dĩ Mông mọt nước hại dân quả là quá lắm”. Lời tâu tuy chẳng có bằng cớ gì nhưng thấy bè đảng của Nguyễn Bảo Lương lúc này đã quá mạnh, vua cũng xuống chiếu giáng chức tước của Đàm Dĩ Mông, từ Phụ quốc Thái phó xuống tuột đến tận hàng Đại liêu ban.
Từ nhiều việc cho thấy, thời Lý Cao Tông, chỉ có kẻ mạnh ức hiếp kẻ yếu, phép nước chẳng ai coi ra gì cả. Thật là không thời nào đáng sợ bằng thời mà ở đó chức quyền trở thành phương tiện để báo ơn trả oán.
Nguyễn Thành Hữu