Anh N.V.H. (30 tuổi, Hải Phòng) bị sốt cao 39 - 40 độ. Nghĩ mình bị cảm, anh không đi khám mà đến hiệu thuốc mua vài loại, về uống 3 ngày 16 viên hạ sốt.
Nhưng cơn sốt không hạ, đến ngày thứ 3 anh không thể cầm cự nổi, thấy chóng mặt, buồn nôn, khó thở nên phải đi viện.
Bệnh viện tỉnh đã phải chuyển anh lên Khoa Hồi sức chống độc, Bệnh viện Bạch Mai với chẩn đoán suy gan mức độ nặng do ngộ độc acetaminophen. Anh phải nằm tại phòng chăm sóc đặc biệt ICU hơn 1 tháng.
Bác sĩ nói anh may mắn vì chỉ bị suy gan, chưa bị suy thận, chưa bị tiêu cơ bắp... Ngộ độc acetaminophen nặng, sẽ gây tổn thương cùng lúc nhiều hệ cơ quan, sẽ dẫn tới hậu quả tử vong.
Lời bàn: Acetaminophen, một loại thuốc quá phổ biến không cần kê đơn, với nhiều tên thương mại khác nhau. Tại Hoa Kỳ, có khoảng 50.000 trường hợp phải điều trị tại phòng cấp cứu và 30.000 ca nhập viện do ngộ độc acetaminophen mỗi năm. Ngộ độc acetaminophen cũng là nguyên nhân gây suy gan hàng đầu ở Mỹ.
Nguyên nhân acetaminophen lại gây hại cho gan là do acetaminophen được chuyển hóa bởi hệ thống cytochrome P450 oxidase ở gan để tạo ra N-acetoanilide quinone (NAPQI), được kết hợp cộng hóa trị với glutathione và được bài tiết qua thận.
Khi lượng acetaminophen vượt quá liều điều trị, glutathione sẽ bị tiêu hao nhanh chóng. Nếu lượng dự trữ glutathione thấp hơn 30% so với bình thường, NAPQI liên kết cộng hóa trị với các đại phân tử trong tế bào gan để gây tổn thương và hoại tử tế bào gan.
Một khi nguồn dự trữ glutathione cạn kiệt, tình trạng nhiễm độc gan sẽ xảy ra sau khi uống thuốc khoảng 8 giờ, thậm chí dẫn đến suy gan tối cấp trong vài ngày tới. Biểu hiện sau khi uống quá liều xuất hiện các triệu chứng buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy, chán ăn… có thể xuất hiện nhanh chóng và kéo dài trong 24 giờ.
Tổn thương gan có thể xảy ra trong vòng 2 - 4 ngày, biểu hiện là đau vùng gan, gan to hoặc vàng da. Nặng hơn sẽ có biểu hiện suy gan và rối loạn đông máu, xuất huyết tiêu hóa, hạ đường huyết, nhiễm toan, loạn nhịp tim, suy tim hoặc hoại tử ống thận vào ngày thứ 4 - 6.
Vì vậy, nếu uống các loại thuốc hạ sốt giảm đau có acetaminophen, sau đó cảm thấy buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy và các triệu chứng khác, thì phải đến ngay bệnh viện để khám và xử trí kịp thời.
Trên thị trường có bán nhiều loại thuốc hạ sốt, giảm đau cùng hợp chất acetaminophen, vì vậy, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng để xác định rõ thành phần, tránh dùng thuốc nhiều lần gây tổn thương gan.