Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) dự báo, ngày 19/5, Trái đất tiếp tục hứng chịu bão từ. Dù có cường độ không lớn bằng cơn bão xảy ra hôm 11/5, nó cũng gây ra ảnh hưởng không nhỏ.
PGS.TS Hà Duyên Châu, nguyên Viện trưởng Viện Vật lý Địa cầu, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho biết, khi xuất hiện bão từ mạnh, số lượng người chết vì tim mạch cao hơn 50% so với những ngày không có bão từ. Số lượng người bị nhồi máu cơ tim tăng hơn 20%. Nhiều người bình thường cũng cảm thấy mỏi mệt, đau đầu...
Tại nhiều nước trên thế giới, trong những ngày có bão từ, người mẫn cảm với từ trường, nhất là bệnh nhân tim mạch, thần kinh, được đưa vào các nhà chống từ (lồng Faraday) nhằm ngăn chặn tác động của bão từ. Ở Việt Nam, chưa có điều kiện xây dựng những nhà chống từ như vậy, vì thế, cần có sự theo dõi chăm sóc thường xuyên hơn.
Bão từ cấp G4, G5 ảnh hưởng Việt Nam rõ rệt nhất
Theo PGS.TS Hà Duyên Châu, bão Mặt Trời, hay còn gọi bão từ, là sự biến thiên mạnh của từ trường Trái đất. Khi Mặt trời hoạt động mạnh, trên bề mặt của nó xuất hiện những vết đen. Từ các vết đen này xảy ra những vụ bùng nổ sắc cầu Mặt trời, phóng vào vũ trụ, sinh ra chùm plasma (gọi là chùm sắc cầu plasma Mặt trời).
Chúng bao gồm phần tử trung hòa về điện, tác động, bao trùm toàn bộ Trái đất và làm xáo trộn hệ thống từ trường. Gọi là bão nhưng nó tồn tại vô hình, mắt thường không thể nhận biết, gây ra tác động cụ thể.
Cường độ bão Mặt trời được đánh giá theo 5 cấp: Cấp G5 là những trận bão từ cực mạnh, G4 - bão từ rất mạnh, G3 - bão từ mạnh, G2 - bão từ trung bình và G1 là các trận bão từ nhỏ. Các trận bão từ cấp rất mạnh (G4) và cực mạnh (G5) ảnh hưởng Việt Nam rõ rệt nhất.
PGS.TS Hà Duyên Châu cho hay, bão Mặt trời không gây ảnh hưởng với người bình thường. Nó chỉ tác động trực tiếp đến người mắc bệnh thần kinh, tim mạch hoặc người mẫn cảm với từ tính. Ảnh hưởng của bão thường gây ra mệt mỏi, bồn chồn, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.
Các nhà khoa học đánh giá, trong thời kỳ này, bạch cầu trong máu của tất cả động vật bị giảm đi và có sự liên quan của nhiều bệnh dịch với chu kỳ hoạt động mạnh của bão Mặt trời như: Dịch tả, dịch hạch, cúm, thương hàn, viêm màng não...
 |
Bão từ cấp rất mạnh (G4) và cực mạnh (G5) có ảnh hưởng rõ rệt nhất tới Việt Nam. Ảnh minh hoạ. |
Theo PGS.TS Tạ Mạnh Cường, Phó Viện trưởng Viện Tim mạch Quốc gia,bão từ là kết quả quá trình hoạt động của Mặt trời, bởi ngoài phát ra ánh sáng, còn có vô số hạt tích điện như proton, hạt nhân heli và điện tử tạo thành gió Mặt trời. Những hạt này bay đến vùng lân cận của Trái đất, tương hỗ với từ trường Trái đất - tức là địa từ trường.
Khi Mặt trời tăng tần suất hoạt động, các hạt tích điện tác dụng tương hỗ với địa từ trường lớn hơn bình thường và sự cân bằng của địa từ trường bị phá vỡ, cường độ của từ trường tăng lên. Cường độ của địa từ trường đạt giá trị cao, gây tác động kéo dài chính là hiện tượng bão từ. Việt Nam nằm gần khu vực xích đạo nên chịu ảnh hưởng của bão từ.
PGS.TS Cường phân tích,trong giai đoạn địa từ trường mạnh tác động lớn đến hệ tuần hoàn của cơ thể, người ta thấy lượng prolactin (một chất nội tiết) và 17 corticosteroid trong máu ngoại vi tăng cao hơn bình thường. Đặc biệt, trong máu ngoại vi còn có hiện tượng tăng kết dính tiểu cầu nhiều hơn, lượng fibrinogen cũng nhiều hơn và tính dính của bạch cầu tăng cao.
Khi hoạt động địa từ trường của Trái đất thay đổi làm cho hoạt động điện học của tim mất ổn định, hậu quả là gây ra những rối loạn nhịp như rung nhĩ và rung thất, cơ tim co bóp mạnh. Trong đó, rung nhĩ là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tắc mạch não và là nguyên nhân hình thành các cục máu đông từ trong tim theo dòng chảy của mạch não lên não.
Tình trạng tăng huyết áp, tăng kết dính tiểu cầu, xuất hiện huyết khối do rung nhĩ… là những yếu tố càng tăng thêm nguy cơ tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim trong giai đoạn có bão từ. Hơn thế, khi bão từ hoạt động cực mạnh, sự loạn nhịp của tim có thể gây ra đột tử.
Mặt khác, rất nhiều trường hợp nhũn não liên quan tắc mạch và nghẽn mạch do bệnh tim thiếu máu cục bộ, phình vách tim. Những bệnh lý này có khả năng hình thành huyết khối nhiều hơn trong trường hợp cơ thể chịu tác động mạnh của hoạt động điện từ trường của Trái đất.
 |
Bão từ tác động trực tiếp đến người mắc bệnh thần kinh, tim mạch hoặc người mẫn cảm với từ tính. Ảnh minh hoạ. |
Bệnh nhân tim mạch, nhồi máu cơ tim cần đặc biệt chú ý
Theo PGS.TS Cường, trong rất nhiều nghiên cứu về mối liên hệ giữa bão từ và bệnh lý tim mạch, người ta thấy các hội chứng tim mạch xảy ra có liên quan mức độ hoạt động của địa từ trường. Trong những ngày xuất hiện bão từ, đặc biệt là những cơn bão mạnh, đột ngột, bệnh nhân tim mạch có thể tăng lên 30%. Nhiều bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp, trong số họ, nhiều người bị nhồi máu cơ tim ở thành trước thất trái.
Tỷ lệ tử vong do nhồi máu cơ tim cấp tăng lên kể cả bệnh nhân được nhập viện. Khi hoạt động của địa từ trường mạnh, huyết áp tâm trương của người khoẻ mạnh và người bệnh tăng huyết áp đều tăng cao. Cùng tần suất tăng lên của nhồi máu cơ tim tăng huyết áp, nhiều bệnh nhân phải nhập viện vì tai biến mạch não như đột quỵ, nhũn não (nam giới gặp nhiều hơn nữ).
Bên cạnh đó, bệnh nhân đau đầu kiểu migraine cũng xuất hiện nhiều hơn. Người khoẻ mạnh cũng có thể xuất hiện tình trạng mệt mỏi, giảm trí nhớ, giảm cảm xúc… trong thời gian có bão từ.
PGS.TS Tạ Mạnh Cường khuyên,những người bệnh tim mạch như tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, rối loạn chuyển hoá, từng có các cơn đau thắt ngực hay có tiền sử nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não… hay người cao tuổi, người có thể trạng béo phì - thừa cân, cần đặc biệt chú ý trong những ngày có bão từ xảy ra.
Những người có bệnh mạn tính, huyết áp, tim mạch.... nên tránh hoạt động nhiều ngoài trời, uống đủ 2 lít nước/ngày, có chế độ dinh dưỡng tốt. Bệnh nhân đang dùng thuốc không được quên uống. Thuốc chống kết dính tiểu cầu như aspirin và các thuốc thường quy là chỉ định cần thiết cho người mắc bệnh động mạch vành (hẹp, vữa xơ) tiền sử nhũn não, đột quỵ do tắc mạch…
Đặc biệt, nếu thấy biểu hiện choáng ngất, đau thắt ngực, giảm vận động và phản xạ… cần được đưa ngay đến cơ sở y tế điều trị, tránh nguy cơ tử vong do nhồi máu cơ tim cấp và tai biến mạch máu não.
Những trường hợp đau đầu kiểu migraine cần được nghỉ ngơi nhiều hơn, có thể sử dụng thuốc giảm đau để chống lại cơn đau cũng như tình trạng rối loạn giấc ngủ có thể xảy ra." - PGS.TS Tạ Mạnh Cường khuyên