Các nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt
Chế độ ăn cung cấp thiếu: Thiếu sữa mẹ, ăn sam không đủ thành phần, ăn bổ sung quá muộn.
Do cơ địa trẻ: Đẻ non, suy dinh dưỡng bào thai, sinh đôi.
Do hấp thu sắt kém: Tiêu chảy kéo dài, nhiễm kí sinh trùng đường ruột (nhiễm giun đũa, giun móc).
Do nhu cầu sắt tăng: Mắc các bệnh nhiễm trùng, trong giai đoạn trẻ phát triển nhanh, trẻ dưới 2 tuổi, tuổi dậy thì
Những dấu hiệu thể hiện thiếu máu, thiếu sắt:
Da xanh niêm mạc nhợt nhạt từ từ.
Trẻ mệt mỏi, ít hoạt động, ăn kém, lên cân chậm.
Xét nghiệm: Huyết sắc tố giảm, thiếu máu nhược sắc, hồng cầu nhỏ, sắt huyết thanh giảm.
Hậu quả của thiếu máu dinh dưỡng
-Trẻ biếng ăn, chậm lớn.
- Hệ miễn dịch suy yếu.
- Ảnh hưởng đến chỉ số thông minh (IQ), kết quả học tập kém.
Khi trẻ bị thiếu máu dinh dưỡng, các bà mẹ cần:
Cho trẻ ăn các loại thực phẩm có chứa nhiều sắt như: Gan, tim, bầu dục, trứng, thịt, cá, tôm, cua, đậu, đỗ, lạc vừng, rau xanh và quả chín.
Cho trẻ ăn bổ sung đúng tuổi, đủ thành phần các chất dinh dưỡng Trong thực đơn hàng ngày tăng cường các loại thực phẩm giầu sắt.
Tăng cường các loại rau quả có chứa nhiều vitamin C như cam, quýt, chuối, đu đủ, rau ngót, rau muống, để hỗ trợ hấp thu sắt.
Khi trẻ đã bị thiếu máu chế độ ăn chỉ có tính chất hỗ trợ bên cạnh chế độ ăn phải cho trẻ uống các chế phẩm có chứa sắt theo chỉ định của bác sĩ.
Dưới đây là một số thực đơn có thể áp dụng cho trẻ bị thiếu máu dinh dưỡng, hoặc phòng ngừa thiếu máu dinh dưỡng
Chế độ ăn cho trẻ 6 - 9 tháng tuổi bị thiếu máu dinh dưỡng
| Giờ |
Thứ 2, 4 |
Thứ 3, 5 |
Thứ 6, CN |
Thứ 7 |
| 6h |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
| 8h |
Bột trứng |
Bột bầu dục |
Bột gan |
Bột thịt bò |
| 10h |
Chuối tiêu 1/3 quả - ½ quả |
Đu đủ: 100g |
Hồng xiêm: 1 quả |
Xoài: 100g |
| 11h |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
| 14h |
Bột tim |
Bột thịt bò |
Bột cá quả |
Bột tôm |
| 16h |
Nước cam |
Chuối tiêu |
Đu đủ |
Nước cam |
| 17h đến sáng hôm sau |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
|
Thực đơn cho trẻ từ 10 -12 tháng tuổi bị thiếu máu dinh dưỡng.
| Giờ |
Thứ 2, 4 |
Thứ 3, 5 |
Thứ 6, CN |
Thứ 7 |
| 6h |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
| 8h |
Bột bầu dục |
Bột thịt gà |
Bột thịt bò |
Bột trứng |
| 10h |
Chuối tiêu 1/2 quả - 1 quả |
Đu đủ: 200g |
Hồng xiêm: 1 quả |
Xoài: 200g |
| 11h |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
| 14h |
Bột trứng |
Bột cua |
Bột tôm |
Bột gan |
| 16h |
Nước cam |
Nước cam |
Nước cam |
Nước cam |
| 18h |
Bột cá |
Bột tim (gà, lợn) |
Bột bầu dục |
Bột thịt nạc |
| 19h đến sáng hôm sau |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
|
Thực đơn cho trẻ từ 1 – 2 tuổi bị thiếu máu dinh dưỡng.
Thay các bữa bột bằng các bữa cháo nấu với các loại thực phẩm giàu sắt.
Đối với trẻ lớn: Cho ăn cơm với các loại thức ăn chứa nhiều chất sắt. Cho trẻ ăn thêm sữa chua 1– 2 cốc/ngày, ăn các loại quả chín theo nhu cầu của trẻ.
| Giờ |
Thứ 2, 4 |
Thứ 3, 5 |
Thứ 6, CN |
Thứ 7 |
| 6h |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
| 8h |
Cháo bầu dục |
Cháo thịt gà |
Cháo thịt bò |
Cháo trứng |
| 10h |
Sữa chua: 200ml |
Đu đủ: 200g |
Sữa chua: 200ml |
Xoài: 200g |
| 11h |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
| 12h |
Súp thịt bò khoai tây |
Súp đậu xanh bí đỏ |
Cháo tim (lợn, gà) |
Cháo cá |
| 14h |
Nước cam |
Sữa chua: 200ml |
Nước cam |
Sữa chua: 200ml |
| 16h |
Cháo cá |
Cháo lươn |
Cháo gan (gà, lợn) |
Cháo gà |
| 20h |
Cháo trứng |
Cháo tôm |
Cháo bầu dục |
Cháo thịt bò |
| 21h đến sáng hôm sau |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
Bú mẹ |
|
Muốn phòng thiếu máu dinh dưỡng, các bà mẹ cần phải ăn uống tốt, đầy đủ khi có thai và cho con bú.
Uống viên sắt khi biết mình có thai cho đến 1 tháng sau đẻ.
Thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ, cho ăn bổ sung theo đúng tháng tuổi, chọn các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng (cũng là những thực phẩm giàu sắt).
Vệ sinh ăn uống để tránh các bệnh giun sán và tiêu chảy
Cho trẻ tẩy giun theo định kì 6 tháng/lần khi trẻ được 2 tuổi trở lên theo chỉ định của bác sĩ.
ThS.BS Lê Thị Hải
(nguyên trưởng phòng Khám tư vấn dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng QG)