Nhiều vụ ngộ độc khiến hàng nghìn người nhập viện: Phòng tránh ra sao?

Liên tiếp các vụ ngộ độc lớn xảy ra

Ngày 6/4, UBND tỉnh Khánh Hòa tổ chức họp bàn kế hoạch thực hiện kiểm tra liên ngành về an toàn thực phẩm năm 2024. Theo Thượng tá Nguyễn Thị Minh Thảo, Phó phòng Cảnh sát kinh tế - Công an tỉnh Khánh Hòa, vụ ngộ độc năm 2022 ở trường iSchool Nha Trang khiến hơn 660 học sinh, cán bộ, nhân viên phải nhập viện và vụ ngộ độc cơm gà Trâm Anh mới đây hơn 360 người nhập viện có nhiều yếu tố gây ngộ độc, trong đó có yếu tố nguồn nước.

Tiếp đó, ngày 5/4, 37 học sinh ở Trường Tiểu học Vĩnh Trường và Trường THCS Trần Hưng Đạo nhập viện để kiểm tra sức khỏe, điều trị nghi ngộ độc, trong đó có 1 học sinh tử vong.

Học sinh ở Nha trang nhập viện do ngộ độc thực phẩm

Tối 7/4, lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Cam Lộ (Quảng Trị), cho biết cơ quan chức năng tiếp tục làm rõ vụ việc 23 học sinh lớp 4 một trường học trên địa bàn nghi bị ngộ độc. Sau khi nắm bắt được sự việc, các cơ quan chức năng đã vào cuộc để làm rõ, qua nắm bắt ban đầu, nghi ngờ có một học sinh đã bỏ hạt hút ẩm vào trong bình nước uống dẫn đến nhiều học sinh uống nước có biểu hiện nghi bị ngộ độc.

Để làm rõ nguyên nhân vụ việc, Chi cục An toàn Vệ sinh thực phẩm tỉnh Quảng Trị đã lấy mẫu nước gửi Viện Pasteur Nha Trang để kiểm nghiệm, làm rõ nguyên nhân....

Giải thích nguyên nhân ngày hè các các vụ ngộ độc tập thể xảy ra nhiều hơn, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - nguyên cán bộ Viện Công nghệ sinh học và công nghệ Thực phẩm (Đại học Bách Khoa Hà Nội) cho biết, thời tiết mùa hè gia tăng nguy cơ ngộ độc thực phẩm nhiều hơn. Nguyên nhân là do trong mùa hè nhiệt độ cao làm thức ăn dễ bị ôi thiu, biến chất.

Đây là điều kiện rất lý tưởng để các vi sinh vật gây bệnh phát triển. Những vi khuẩn gây bệnh được phát hiện nhiều nhất trong thực phẩm không bảo đảm an toàn, đó là vi khuẩn đường ruột Salmonella, vi khuẩn E.coli… Chỉ cần sơ suất nhỏ trong chế biến, bảo quản thực phẩm không tốt là vi khuẩn phát triển gây ngộ độc thực phẩm.

Đặc biệt, tỷ lệ nguy cơ bị ôi thiu, vi khuẩn xâm nhập cao hơn ở những thực phẩm có nguồn gốc động vật, giàu đạm, dầu như thịt, hải sản, cá, sữa… Cho nên trong ngày hè, mọi người cần chú ý đến bảo quản. Ngoài ra, quá trình lựa chọn nguyên liệu thực phẩm không bảo đảm nguồn gốc, tồn dư hóa chất độc hại từ khi thu hoạch cũng là mối nguy ngộ độc.

Nhiều nguyên nhân gây ngộ độc

TS.BS Mai Thị Hội, Trưởng khoa Nội soi tiêu hóa, bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cho biết, ngộ độc thực phẩm hay còn gọi là ngộ độc thức ăn hoặc trúng thực, là tình trạng người bệnh bị trúng độc, ngộ độc do ăn uống phải những thức ăn, nước uống bị nhiễm khuẩn, nhiễm độc hoặc các loại thực phẩm bị biến chất, ôi thiu, vượt quá liều lượng cho phép các chất bảo quản, chất phụ gia,…

Nếu ngộ độc ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể khỏe lại sau vài ngày; trong trường hợp nặng sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Những nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm thường gặp gồm:

Vi khuẩn Salmonella (vi khuẩn gây bệnh thương hàn) gây ra các triệu chứng buồn nôn, nhức đầu, choáng váng, sốt và tiêu chảy.

Độc tố tụ cầu Staphylococcus có trong sữa, thịt gia cầm chưa nấu chín gây chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, mạch đập nhanh, tiêu chảy.

Độc tố vi khuẩn Clostridium botulinum trong thịt cá bị ươn, ôi thiu phá hủy hệ thần kinh trung ương và hành tủy, gây tử vong.

Độc tố vi nấm Aflatoxin trên các loại hạt như lạc, đậu nành, hướng dương, điều, ngô; các loại bột từ những hạt này khi bị nấm mốc.

Các loại virus viêm gan A (HAV) và Norwalk trong các loại thực phẩm như rau sống, thức ăn chế biến nguội; các loại nhuyễn thể như sò, ốc, hến sống ở vùng nước bẩn.

Sán lá gan nhỏ trong các món ăn chế biến từ gỏi cá sống, cá nướng, ốc chưa luộc chín.

Các kim loại nặng như asen, chì, thủy ngân, selenium lẫn trong thực phẩm.

Tồn dư của thuốc bảo vệ thực vật.

Các chất phụ gia, chất bảo quản thực phẩm không được phép sử dụng, hoặc dùng quá liều lượng, quá thời hạn,…

Cẩn thận biến chứng nguy hiểm tính mạng

TS.BS Mai Thị Hội cho biết, ngộ độc thức ăn (trúng thực) có thể xảy ra sau khoảng vài phút hoặc vài giờ, cũng có thể từ 1-2 ngày sau khi hệ tiêu hóa tiêu thụ hết thực phẩm. Một số trường hợp người bệnh có thể nghĩ đến ngộ độc khi:

Có những biểu hiện khác thường sau khi ăn uống một thực phẩm nào đó.

Những người cùng ăn chung một loại thực phẩm có biểu hiện giống nhau, trong khi những người không ăn loại thực phẩm đó không có biểu hiện gì.

Gặp phải những triệu chứng ngộ độc thực phẩm đặc trưng như đau bụng dữ dội, nôn mửa, tiêu chảy.

Thực phẩm vừa ăn uống có mùi vị lạ, ôi thiu, thậm chí có thể có giun sán.

Bên cạnh đó, tùy theo nguyên nhân gây trúng thực, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:

Ngộ độc do vi sinh vật: Các loại vi khuẩn, virus hoặc các độc tố từ vi sinh vật là một trong những nguyên nhân ngộ độc thực phẩm. Trường hợp này, người bệnh sẽ có các biểu hiện như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy; các biểu hiện mất nước như khát nước, khô môi; hoặc nhiễm trùng gây sốt, liên tục vã mồ hôi.

Ngộ độc do thực phẩm nhiễm hóa chất: Người bệnh sẽ có những triệu chứng khá phức tạp, không chỉ ở hệ tiêu hóa mà còn xuất hiện bất thường ở các cơ quan khác như đau đầu, chóng mặt, nhịp tim nhanh bất thường, trụy mạch,…

Ngộ độc do thực phẩm chứa độc tố tự nhiên: Các thực phẩm vốn chứa sẵn độc tố như sắn, măng, có nóc, cóc,… nếu không được chế biến đúng cách khi ăn vào sẽ gây nên những triệu chứng bất thường.

Người bị ngộ độc thực phẩm có thể đau bụng dữ dội, buồn nôn, tiêu chảy nhiều lần

Người bị trúng thực có thể đau bụng dữ dội, buồn nôn, tiêu chảy nhiều lần

Biến chứng nguy hiểm của ngộ độc thức ăn

Ngộ độc thức ăn (ngộ độc thực phẩm) nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:

Rối loạn thần kinh: Người bệnh nhìn mờ, nhìn đôi, nói khó, có thể nói ngọng; bị tê liệt cơ, gặp tình trạng co giật, đau đầu, chóng mặt.

Rối loạn tim mạch: Người bệnh có thể tụt huyết áp, loạn nhịp tim, khó thở, đau ngực.

Ảnh hưởng hệ tiêu hóa: Thấy máu và chất nhầy lẫn trong phân, đau bụng dữ dội và đau ở các vị trí khác như đau cổ, đau họng, đau ngực.

Sức đề kháng giảm sút: Sức đề kháng của người bị ngộ độc suy giảm nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, người lớn tuổi hoặc những người đang điều trị bệnh phải sử dụng các thuốc gây ức chế miễn dịch (đối với các bệnh lý về khớp, ung thư, dị ứng), người bị suy dinh dưỡng, mắc bệnh lý dạ dày tá tràng, bệnh gan, rối loạn sắc tố,… thì tình trạng này có thể nghiêm trọng hơn.

Tránh ngộ độc chớ bỏ qua những điều tưởng nhỏ dưới đây

Để bảo đảm tránh ngộ độc thực phẩm, đặc biệt trong ngày hè, Cục An toàn thực phẩm đã đưa ra nguyên tắc "vàng" bảo đảm an toàn, thực phẩm theo Tổ chức Y tế khuyến cáo. Đó là cần lựa chọn mua, sử dụng thực phẩm còn tươi, có nhãn mác và cần lưu ý kiểm tra xem hạn sử dụng của sản phẩm; Khi chế biến thực phẩm cần bảo đảm vệ sinh tay, dụng cụ ăn uống, chế biến; sử dụng nguồn nước sạch, bảo quản thực phẩm đảm bảo vệ sinh. Tốt nhất là nên ăn chín, uống sôi và ngay khi thức ăn vừa được nấu chín ăn ngay…

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, mùa hè có thể nguy kịch vì ngộ độc thực phẩm nếu bạn không chú ý đến những điều tưởng nhỏ này:

Đảm bảo việc giữ gìn vệ sinh đúng cách: Đây là một trong những nguyên tắc cơ bản để đảm bảo sức khỏe và trong những ngày hè càng cần phải chú ý hơn. Việc vệ sinh sạch sẽ, rửa tay chân trước và sau mỗi bữa ăn, bảo đảm vệ sinh khi chế biến thực phẩm là cách "cắt nguồn lây bệnh" tốt nhất.

Dùng tủ lạnh bảo quản thực phẩm đúng cách: Thực phẩm được bảo quản trong tủ lạnh được làm chậm sự biến chất của thực phẩm, hạn chế sự phát triển của vi sinh vật do cơ chế giảm nhiệt độ và độ ẩm. Khi bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh nên để nhiệt độ ở khoảng 5 độ để đảm bảo thực phẩm không bị hư hỏng. Tránh trữ quá nhiều thực phẩm vì không khí không được lưu thông sẽ làm thực phẩm nhanh hỏng, biến chất. Và tránh làm gia tăng ô nhiễm thực phẩm với cách để lẫn thực phẩm chín với thực phẩm sống.

Thực phẩm ăn còn thừa đun kĩ lại trước khi ăn: Nhiều người có thói quen bỏ thức ăn ở trong tủ lạnh ra là ăn ngay. Điều này rất không tốt. Thức ăn trước khi ăn cần đun kĩ lại tránh cho vi khuẩn phát triển trong quá trình bảo quản thực phẩm. Đun kĩ thực phẩm ở nhiệt độ ít nhất là 70 độ C.

Hạn chế ăn uống ngoài đường: Thức ăn ngoài đường thường không đảm bảo vệ sinh lại thêm thời tiết nóng nực ngày hè thuận lợi cho mầm bệnh sinh sôi. Hạn chế ăn uống ngoài đường là tốt nhất.