Đầy bụng sau ăn, chóng no, chướng bụng, nôn, đi ngoài phân lỏng và sốt nhẹ… là những dấu hiệu bệnh dễ nhầm lẫn giữa viêm bờm mỡ đại tràng với viêm ruột thừa.
Mổ viêm ruột thừa thấy bờm mỡ hoại tử đen
Bệnh nhân 20 tuổi (Hà Nội) đến viện với các triệu chứng đau âm ỉ hố chậu phải, kèm theo sốt nhẹ. Bệnh nhân được các bác sĩ khám, các xét nghiệm và siêu âm đều hướng tới viêm ruột thừa cấp.
Bệnh nhân sau đó được mổ nội soi. Khi nội soi kiểm tra ổ bụng lại thấy ruột thừa bình thường, tuy nhiên thấy một bờm mỡ của manh tràng đã hoại tử đen, thành manh tràng tại đó dầy lên và xung quanh có ít dịch. Các bác sĩ đã cắt bỏ bờm mỡ hoại tử và điều trị kháng sinh sau mổ, bệnh nhân ổn định ra viện sau 5 ngày. Nếu không bị nhầm lẫn, bệnh nhân sẽ không cần phải mổ, chỉ cần điều trị kháng sinh là khỏi.
 |
PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn thăm khám cho bệnh nhân sau phẫu thuật đường tiêu hóa |
PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện phẫu thuật tiêu hóa, Chủ nhiệm khoa phẫu thuật ống tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, bờm mỡ đại tràng là những túi mỡ bám ở mặt ngoài đại tràng.
Thông thường mỗi bờm mỡ có hình dáng tương tự ngón tay, trái nho hoặc hình oval, được nuôi dưỡng và cấp máu bởi một nhánh nhỏ tĩnh mạch và động mạch. Số lượng túi mỡ dao động từ 50 – 100 trải dọc từ manh tràng đến vị trí nối giữa đại tràng sigma và trực tràng.
Viêm bờm mỡ đại tràng là tình trạng bờm mỡ bị thiếu máu cục bộ và hoại tử do tĩnh mạch bị xoắn hoặc tắc tĩnh mạch do huyết khối. Sự xoắn vặn các bờm mỡ đại tràng làm thuyên tắc tĩnh mạch hoặc tắc mạch gây thiếu máu. Nó khiến cho mạch máu và động mạch chỉ cung cấp máu ở vài vị trí cụ thể từ đó sinh ra viêm và hình thành ở mặt ngoài ruột già những dải mỡ bất thường.
Viêm bờm mỡ đại tràng thường xảy ra sau viêm nhiễm đại tràng. Bởi viêm nhiễm tại đại tràng như: Viêm túi thừa, viêm túi mật, viêm ruột thừa,... làm thay đổi lưu lượng tuần hoàn ở niêm mạc ruột kết. Cũng vì thế mà nó khiến cho lưu lượng máu chỉ tập trung vào một vài vị trí chứ không đồng đều được nên kích thích phản ứng viêm và là cơ hội cho các túi bờm mỡ xuất hiện.
Viêm bờm mỡ đại tràng chiếm 2-7% trong số bệnh nhân nghi viêm túi thừa và khoảng 0,3-1% trong số bệnh nhân theo dõi viêm ruột thừa. Chính vì vậy, bệnh thường bị chẩn đoán nhầm với các bệnh lý này.
Bệnh thường xuất hiện ở người trung niên với độ tuổi trung bình là 40, nam giới mắc nhiều gấp 4 lần so với nữ.
 |
Viêm bờm mỡ đại tràng |
Béo phì, tập nặng, viêm đại tràng dễ sinh bệnh
PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn cho biết, viêm bờm mỡ thường xảy ra do bờm mỡ to và dài bị xoắn đột ngột gây thiếu máu cục bộ dẫn đến hoại tử mỡ vô khuẩn và tắc tĩnh mạch do huyết khối. Nếu bờm mỡ bị xoắn từ từ sẽ gây viêm mạn tính và rất ít triệu chứng.
Hiện chưa xác định được nguyên nhân rõ ràng của viêm bờm mỡ đại tràng. Béo phì và các bài tập nặng đòi hỏi cố gắng lớn là những yếu tố nguy cơ dẫn đến viêm bờm mỡ.
Biểu hiện lâm sàng bệnh nhân thường bị đau bụng vùng hạ vị hoặc hố chậu phải cấp hoặc bán cấp. Các triệu chứng ít gặp hơn bao gồm: Đầy bụng sau ăn, chóng no, chướng bụng, nôn, đi ngoài phân lỏng và sốt nhẹ. Công thức bạch cầu, tốc độ máu lắng, protein C phản ứng có thể bình thường hoặc tăng nhẹ.
Chẩn đoán phân biệt viêm bờm mỡ đại tràng với các nguyên nhân gây đau bụng cấp khác như viêm túi thừa hoặc viêm ruột thừa dựa vào bệnh cảnh lâm sàng và chụp CT bụng. Trên CT có hình ảnh khối hình oval cạnh đại tràng có đậm độ mỡ, kích thước 2 - 3cm, dày thành phúc mạc và có thâm nhiễm mỡ xung quanh. Sự hiện diện của nốt giảm đậm cản quang ở trung tâm bờm mỡ viêm tương ứng với huyết khối tĩnh mạch trung tâm.
Bờm mỡ bị viêm thường nằm ở mặt trước của đại tràng sigma hoặc đại tràng xuống, nhưng nó có thể nằm ở bất cứ đâu dọc đại tràng.
Viêm bờm mỡ đại tràng được khuyến cáo điều trị nội khoa bằng các thuốc kháng viêm đường uống, nếu cần có thể cho thuốc giảm đau nhóm opiates.
Những bệnh nhân không cải thiện triệu chứng với điều trị bảo tồn hoặc triệu chứng ngày càng nặng (ví dụ: Sốt cao, đau tăng, buồn nôn và nôn hoặc không thể ăn đường miệng) hoặc có biến chứng (tắc ruột, áp xe, lồng ruột, dính ruột…) buộc phải phẫu thuật. Viêm phúc mạc là một biến chứng nguy hiểm của bệnh.
Box: Viêm bờm mỡ đại tràng là bệnh lành tính, có thể tự giới hạn, có thể khỏi không cần phẫu thuật trong 3-14 ngày. Các biến chứng như lồng ruột, tắc ruột, áp xe… hiếm gặp.
Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều bệnh nhân viêm bờm mỡ lại phải mổ vì bị chẩn đoán nhầm với viêm ruột thừa cấp vì các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng khá giống nhau.
Biện pháp phòng ngừa
Kiểm soát tốt cân nặng sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ cho sự phát triển của túi mỡ ngoài đại tràng. Khi lượng mỡ cao, chính là cơ hội để hình thành túi mỡ bên ngoài.
Không ăn uống quá mức vì việc làm này khiến ruột già phải hoạt động liên tục để đào thải lượng thức ăn lớn. Không những thế, lượng thức ăn trong đại tràng còn có thể tạo áp lực lên niêm mạc làm thay đổi lưu lượng máu, từ đó tăng nguy cơ xuất hiện túi mỡ.
Ngoài ra, cần tập thể dục đều đặn và vừa sức, ăn đủ bữa và không nên nhịn ăn.
Khi bị viêm đại tràng, viêm túi thừa,... việc điều trị triệt để những bệnh này sẽ giúp ngăn ngừa nguy cơ viêm bờm mỡ đại tràng.
Khi bệnh tái phát thường xuyên, tốt nhất người bệnh nên gặp bác sĩ để tìm phương án điều trị hiệu quả.