Nguyên nhân: 70% do lạnh đột ngột, hay xảy ra vào mùa đông, xuân; không phân biệt tuổi tác, giới tính.
Các dấu hiệu nhận biết:
+ Đột ngột thấy hai bên mặt mất cân đối, nửa mặt bên liệt bất động, mất nếp nhăn trán.
+ Mắt nhắm không kín, lông mày sụp xuống, rãnh mũi - má mờ, méo miệng, góc mép miệng bị xệ xuống.
+ Chảy dãi hoặc nước một góc miệng, thức ăn hay đọng lại ở má bên liệt, người bệnh không làm được các động tác như phồng má, cười, chu môi, nhăn trán.
Tiến triển của bệnh: Bệnh không nguy hiểm đến tính mạng, nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng cách, bệnh có thể được chữa khỏi từ 70- 100%. Trường hợp nhẹ có thể hồi phục sau vài tuần, nếu nặng có thể vài tháng. Nếu không được điều trị đúng cách có thể để lại nhiều di chứng ảnh hưởng đến thẩm mỹ, co giật nửa mặt. Nguy hiểm nhất là bị viêm loét giác mạc do mắt không nhắm được, gây khô mắt, nhiễm trùng giác mạc dẫn đến viêm, loét giác mạc.
Nguyên tắc điều trị và phục hồi chức năng: Điều trị càng sớm càng tốt, tránh các kích thích mạnh, không cố điều trị cho hết liệt trong giai đoạn cấp của bệnh, kết hợp bảo vệ mắt bên liệt.
Các phương pháp điều trị và phục hồi chức năng:
+ Thuốc chống viêm, tăng dẫn truyền thần kinh.
+ Bảo vệ mắt, chống khô mắt và viêm giác mạc: Đeo kính râm, nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý.
+ Đảm bảo vệ sinh răng miệng.
+ Các phương pháp vật lý trị liệu:
Giai đoạn cấp: Chống viêm bằng sóng ngắn, giai đoạn bán cấp và mạn tính dùng nhiệt nóng.
Dùng điện phân đưa thuốc chống viêm, tăng dẫn truyền thần kinh.
Dùng laser công suất thấp chiếu vào các huyệt vị vùng mặt bên liệt.
Dùng điện xung: Kích thích thần kinh cơ mặt bên liệt.
Dùng siêu âm: Xoa bóp vi thể toàn bộ cơ mặt bên liệt.
+ Các bài tập phục hồi chức năng
Xoa bóp vùng mặt: Dùng 5 đầu ngón tay và lòng bàn tay thả lỏng day, xoa nhẹ nhàng toàn bộ bên liệt theo chiều kim đồng hồ từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài và ngược lại.
Tập các cơ vùng mặt qua gương: Nhắm mắt, huýt sáo, thổi lửa, ngậm chặt miệng, mỉm cười, nhăn trán, phát âm các từ : B, P, U, I, A.
Phòng bệnh: Tránh gió lạnh đột ngột, mùa nóng không nằm thẳng điều hòa; mùa lạnh mở cửa từ từ, tránh gió lùa, ra đường đeo khẩu trang giữ ấm mặt, không nên cho các cháu nhỏ ngồi phía trước xe.
BS Hồng Thúy (Khoa Phục hồi chức năng, Bệnh viện T.Ư Quân đội 108)