Do đặc thù của địa hình phức tạp, địa bàn cư trú của đồng bào DTTS của tỉnh Lào Cai chủ yếu ở vùng sâu, vùng xa, núi cao nên nhu cầu về đất ở, đất sản xuất là khá lớn. Theo số liệu thống kê, giai đoạn 2022-2025 Lào Cai có 1.674 hộ cần bố trí, sắp xếp đất ở, đất sản xuất. trong đó có 633 hộ cần bố trí ngay với tổng kinh phí đầu tư là trên 266,2 tỷ đồng.
Năm 2022, tỉnh Lào Cai thực hiện kế hoạch sắp xếp đất ở cho 90 hộ dân cư với kinh phí trên 2,5 tỷ đồng, gồm sắp xếp dân cư thiên tai 51 hộ và sắp xếp dân cư biên giới 39 hộ.
Quá trình thực thi các chính sách liên quan đến hỗ trợ đất ở, đất sản xuất của tỉnh có hơn 70% đồng bào DTTS này còn rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân dẫn tới thiếu quỹ đất để thực hiện là do địa hình bị chia cắt, phức tạp bởi nhiều núi cao độ dốc lớn, với trên 90% tổng diện tích tự nhiên là núi đá, sông suối.
Theo Ban Dân tộc tỉnh Lào Cai cho biết: Ngoài khó khăn do yếu tố khách quan bởi điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý thì việc triển khai chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS còn bất cập bởi nhiều nguyên nhân khác như: Lào Cai không có quỹ đất công, chưa đủ điều kiện để đồng bào sử dụng đất để phát triển sản xuất, chăn nuôi.
Nhận thức của người dân về mục tiêu các chương trình chính sách hỗ trợ còn hạn chế dẫn đến tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước, người dân chưa chủ động phối hợp với chính quyền để vươn lên thoát nghèo. Nguồn kinh phí hằng năm Trung ương cấp còn thấp, tỉnh Lào Cai còn khó khăn, chưa cân đối được ngân sách để triển khai thực hiện giải quyết chính sách về đất ở, đất sản xuất cho đồng bào các DTTS của địa phương.
Về giải pháp tạo quỹ đất cho đồng bào các DTTS trong thời gian tới, tỉnh Lào Cai sẽ tập trung thực hiện khai hoang, phục hoá, chuyển đổi mục đích sử dụng đất tập trung, đất công ích của địa phương để giao cho đồng bào. Vận động người dân tự chuyển nhượng từ người có diện tích nhiều sang người ít hơn theo thỏa thuận. Đất thu hồi của các doanh nghiệp và của tổ chức, cá nhân khác đang quản lý sử dụng không có hiệu quả, không đúng mục đích.
Đối với những nơi không có quỹ đất để giao cho các hộ thì được hỗ trợ chuyển đổi theo các hình thức như: chuyển đổi theo nhu cầu đào tạo nghề; mua sắm nông cụ, máy móc làm dịch vụ nông nghiệp hoặc cần vốn để làm nghề khác tăng thu nhập; hỗ trợ xuất khẩu lao động; giao khoán bảo vệ rừng và trồng rừng. Với những giải pháp đó, phần nào sẽ giải quyết được “bài toán khó” về thiếu đất sản xuất vùng đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh Lào Cai hiện nay.
 Giai đoạn 2022 -2025 toàn tỉnh Lào Cai có 1.674 hộ cần được sắp xếp, bố trí đất ở, đất sản xuất để ổn định cuộc sống |
Bố trí, sắp xếp, ổn định dân cư nông thôn
Một trong những nhiệm vụ quan trọng của tỉnh Lào Cai là “ Bố trí, sắp xếp, ổn định dân cư nông thôn”. Do đó, tỉnh Lào Cai đã phê duyệt phương án về bố trí, sắp xếp, ổn định dân cư nông thôn giai đoạn 2016 -2020 tầm nhìn 2025 với kinh phí là 627.400 triệu đồng. Trong đó, ngân sách Trung ương là 588.786 triệu đồng, ngân sách địa phương là 38.614 triệu đồng.
Dự án bố trí, sắp xếp, ổn định dân cư nông thôn sẽ có các dự án sắp xếp dân cư tập trung và các dự án sắp xếp các hộ dân cư. Tại các dự án sắp xếp dân cư tập trung có 8/22 dự án đã được triển khai gồm: 05 dự án bố trí dân cư thiên tai với quy mô 169 hộ, tổng vốn là 114.498 triệu đồng; 3 dự án bố trí cư dân biên giới với quy mô 163 hộ, kinh phí được duyệt là 164.437 triệu đồng. Dự án sắp xếp các hộ dân cư, toàn tỉnh Lào Cai đã sắp xếp 1.143 hộ/ 4.243 hộ với kinh phí 25.860 triệu đồng.
Về phương án bố trí tỉnh Lào Cai đã chuẩn bị 22 ha đất trong đó đất ở là 12 ha, đất sản xuất nông, lâm nghiệp là 10 ha. Tại các dự án sắp sếp dân cư các hộ được miễn giảm 100% tiền thuế khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Nhờ có chính sách của nhà nước, các hộ dân sống phân tán, rải rác, thiếu đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt nằm trong vùng thiên tai nguy hiểm được tụ về nơi ở ổn định, được thụ hưởng các công trình phúc lợi công cộng, đặc biệt là có đủ đất để sản xuất.
Các công trình hạ từng thiết yếu như: giao thông, đường điện, nước sinh hoạt, trường học, nhà văn hoá, khai hoang ruộng nước… đã phát huy được nguồn vốn đầu tư, góp phần giảm thiểu được tình trạng du canh và di cư tự do của đông bào DTTS trên địa bàn tỉnh Lào Cai.
Trong thời gian tới, nhằm nâng cao đời sống của đồng bào DTTS, giúp đồng bào hiểu biết hơn và hưởng lợi ích từ các chính sách đất đai. Tỉnh Lào Cai sẽ tiếp tục triển khai hiệu quả nhiều chính sách đất đai cho người DTTS như: bố trí, sắp xếp dân cư, khai thác hiệu quả tiềm năng có sẵn của địa phương về tài nguyên đất nông nghiệp, lâm nghiệp và lao động. Chính sách đặc biệt cho ổn định cuộc sống về nhà ở và đất sản xuất, đây nhanh tiên độ đo đạc và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất… trên cơ sở đáp ứng yêu cầu về sinh hoạt của người dân./.