Khi người già uống sữa thường dễ gặp phản ứng không dung nạp lactose.
Giá trị của sữa đối với người cao tuổi
Tài liệu Khuyến nghị sử dụng sữa và chế phẩm sữa cho người Việt Nam, của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, chỉ rõ: trong thành phần của sữa có đầy đủ chất đạm, chất béo, vitamin, chất khoáng giúp cơ thể phát triển toàn diện và khỏe mạnh. Đặc biệt sữa có hàm lượng canxi cao, 100ml sữa cung cấp 100- 120mg canxi. Canxi trong sữa ở dạng kết hợp với casein, có tỷ số canxi/phospho thích hợp nên dễ hấp thu. Sữa cũng chứa rất nhiều loại vitamin như vitamin nhóm B (B1, B3, B5, B6 và B9…), vitamin C, D, E và K; đặc biệt có hàm lượng cao viatmin A, vitamin B2 và vitamin B12.
Đối với người cao tuổi, nguy cơ loãng xương rất cao, dẫn đến khả năng té ngã và gãy xương, ảnh hưởng tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Kết quả từ một số nghiên cứu cho thấy sử dụng sữa và chế phẩm sữa làm giảm nguy cơ loãng xương và gãy xương. Ngoài ra, sự hấp thu và chuyển hóa các chất dinh dưỡng ở người cao tuổi ngày càng kém hơn do quá trình lão hóa, vì vậy sữa và chế phẩm sữa được coi là nhóm thực phẩm bổ dưỡng cho người cao tuổi, dễ tiêu hóa và hấp thu.
Không dung nạp lactose
Mặc dù sữa có giá trị dinh dưỡng cao, nhưng thực tế không phải ai cũng “hợp” uống sữa, nhất là khi người già uống sữa thường hay gặp phải các vấn đề về tiêu hóa. Lý do là vì cơ thể không tiêu hóa được đường lactose, một dạng đường chủ yếu của sữa.
Theo BS. Nguyễn Văn Tiến, Trung tâm Giáo dục Truyền thông dinh dưỡng – Viện Dinh dưỡng, cơ thể muốn hấp thu được loại đường này thì các tế bào màng ruột non phải tiết ra men lactase để phân giải lactose thành đường glucose và galactose. Khi cơ thể thiếu men lactase khiến cho đường lactose không được hấp thụ và gây rối loạn hoạt động của bộ máy tiêu hóa. Không dung nạp lactose có thể do di truyền, do nguyên nhân tuổi tác, do không thường xuyên tiêu thụ sữa và chế phẩm sữa hoặc do rối loạn tiêu hóa.
Biểu hiện của không dung nạp lactose thường xuất hiện sau khi người già uống sữa hay sử dụng sản phẩm sữa có chứa lactose từ 30 phút đến 2 tiếng. Các biểu hiện thường gặp là cảm giác khó chịu, đầy bụng, đau bụng, tiêu chảy, và có thể buồn nôn hoặc nôn. Các triệu chứng này sẽ ngừng sau khi thải trừ hết các thực phẩm chứa lactose.
Phương pháp đơn giản nhất để khắc phục tình trạng không dung nạp lactose là tránh dùng các sản phẩm chứa lactose, thay thế bằng sữa không có đường lactose, sữa chua hoặc phô mai. Có thể bổ sung men lactase theo hướng dẫn của thầy thuốc. Tình trạng không dung nạp lactase tạm thời có thể cải thiện bằng cách tập sử dụng mỗi lần một ít sữa và tăng dần lượng sữa khi cơ thể chấp nhận được.
Sử dụng sữa hợp lý ở người cao tuổi
Theo BS Nguyễn Văn Tiến, việc lựa chọn sữa và chế phẩm sữa cần chú ý phải phù hợp với tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe của người cao tuổi. Đối với những người mắc bệnh mạn tính không lây như tim mạch, đái tháo đường thì nên chọn loại sữa ít béo, ít đường hoặc không đường, hoặc sữa chua ít béo. Những người bị thừa cân, béo phì nên chọn sữa gầy. Ngược lại, những người bị thiếu năng lượng trường diễn nên chọn sữa có năng lượng cao.
Hiện tượng không dung nạp đường lactose khá phổ biến khi người già uống sữa, và sữa chua là một giải pháp phù hợp, tuy nhiên nên sử dụng sữa chua ít đường hoặc không đường; hoặc có thể thay thế bằng phô mai. Phô mai cũng rất tốt với người cao tuổi vì có hàm lượng chất dinh dưỡng cao trong một thể tích nhỏ. Phô mai không bổ sung đường, rất thích hợp với chế độ ăn giảm đường ở người cao tuổi.
Ngoài ra, người cao tuổi do hấp thu kém nên dễ có nguy cơ bị thiếu vi chất dinh dưỡng, vì vậy cũng nên chọn sữa và chế phẩm sữa có tăng cường vi chất dinh dưỡng. Người cao tuổi cũng cần chú ý khi sử dụng các loại sữa và chế phẩm sữa đặc hiệu cho một số bệnh nên được tư vấn bởi nhân viên y tế hoặc cán bộ dinh dưỡng.
Theo khuyến nghị sử dụng sữa và chế phẩm sữa của Viện Dinh dưỡng, người trên 70 tuổi mỗi ngày nên sử dụng 4 đơn vị ăn sữa và chế phẩm sữa, tương đương 30g phô mai (2 miếng phô mai), 100ml sữa chua (1 hộp sữa chua) và 100ml sữa dạng lỏng (1 ly sữa nhỏ). Có thể tùy theo thể trạng và sở thích để điều chỉnh, thay đổi giữa các loại sản phẩm này.
Huy Khánh