Giải mã gen có thể góp phần dự đoán một số bệnh nguy hiểm

Đó là thông tin các chuyên gia đầu ngành đưa ra tại Toạ đàm y tế “Sức khoẻ về gen và chống lão hoá”, do Bệnh viện Đa khoa quốc tế Bắc Hà phối hợp công ty Revita - đơn vị đi đầu trong lĩnh vực điều trị bệnh bằng công nghệ giải mã gen tại Nhật Bản tổ chức, ngày 26/9 tại Hà Nội.

Giải mã được 3,2 tỷ tế bào gen

Tại Chương trình toạ đàm, các chuyên gia y tế cho biết thay vì phòng bệnh và các yếu tố nguy cơ gây bệnh từ sớm, đa phần người dân Việt Nam lại có xu hướng mắc bệnh hoặc có dấu hiệu lâm sàng rõ ràng rồi mới đi khám, điều trị.

Đơn cử với bệnh lý ung thư, căn bệnh gây ra hơn 120.000 ca tử vong mỗi năm theo Globocan 2020, hơn 40% số ca tử vong liên quan đến bệnh này có thể phòng ngừa bằng cách giảm với các yếu tố nguy cơ.

Thiếu ý thức chủ động phòng ngừa, khám sức khoẻ định kỳ để sàng lọc, phát hiện sớm bệnh là một trong những yếu tố tạo nên gánh nặng bệnh tật, giảm hiệu quả điều trị, đồng thời tăng tỷ lệ chi tiêu từ tiền túi cho chăm sóc sức khoẻ của người dân Việt Nam (hiện khoảng 43%, theo Bộ Y tế).

Giải mã gen là một trong những phương pháp hiệu quả để hỗ trợ sàng lọc, phát hiện sớm nhiều bệnh lý nguy hiểm hiện nay.

Giáo sư Shigeo Horie chia sẻ tại buổi toạ đàm

GS.TS Shigeo Horie, Chủ tịch Hiệp hội chống lão hóa Nhật Bản, chia sẻ tại toạ đàm các vấn đề về lão hoá, yếu tố di truyền và yếu tố môi trường của các bệnh đa yếu tố, như ung thư, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, tiểu đường, dị ứng, sa sút trí tuệ, trầm cảm…

GS.TS Horie cho hay các bệnh như: Ung thư, tim mạch và đột quỵ có tác động lớn đến cuộc sống, trong đó yếu tố nguy cơ chính của những bệnh này là tuổi tác. Hầu hết bệnh nhân thường phát bệnh sau 50 tuổi và nguy cơ mắc bệnh gia tăng nhanh chóng theo sự lão hoá. Tuỳ vào mã gen mà con người mắc phải những bệnh khác nhau.

Đột quỵ nằm trong nhóm các bệnh lý gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Nghiên cứu chỉ ra có 32 loại gen liên quan căn bệnh này. Theo Giáo sư Horie, những người có nguy cơ cao bị đột quỵ, nếu không chú ý đến việc thay đổi lối sống sẽ đối diện với khả năng bị bệnh gấp 3 lần người bình thường. Do đó, kết quả giải mã gen sẽ xác định chính xác tuổi thọ sinh học, từ đó có thể dự đoán bệnh trong tương lai, giảm rủi ro khi mắc bệnh.

Công nghệ giải mã gen do công ty Revita sở hữu do Giáo sư Shigeo Horie cùng nhóm nghiên cứu của ông nghiên cứu, giải mã được 3,2 tỷ tế bào gen giúp con người hiểu rõ những ẩn số về tình trạng, thể chất, dinh dưỡng và những yếu tố di truyền.

Đây là cơ sở để có thể tiên liệu và lên kế hoạch chăm sóc sức khỏe đúng hướng. Nói cách khác, kết quả phân tích bộ gen có thể góp phần dự đoán một số bệnh nguy hiểm, thường gặp trong thời đại hiện nay.

TS Nguyễn Ngô Quang, Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) phát biểu

Phát biểu tại chương trình, TS Nguyễn Ngô Quang, Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) cho biết chiến lược phát triển khoa học công nghệ của ngành y tế Việt Nam từ nay đến năm 2030 là những vấn đề liên quan phát triển về y học cá thể, trong đó có công nghệ về gen.

Ông Quang khẳng định với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực khoa học – công nghệ y tế, Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo luôn khuyến khích và tạo mọi điều kiện tốt nhất để các đơn vị đầu mối hợp tác tại Việt Nam phối hợp, hợp tác triển khai nghiên cứu, thử nghiệm công nghệ ở Việt Nam.

TS Nguyễn Ngô Quang khẳng định biết chiến lược phát triển khoa học công nghệ của ngành y tế Việt Nam từ nay đến năm 2030 là những vấn đề liên quan phát triển về y học cá thể, trong đó có công nghệ về gen.

Giải mã gen có tác dụng gì?

Trả lời câu hỏi, giải mã gen có tác dụng gì, các chuyên gia cho biết, qua giải mã gen sẽ hiểu chúng ta đang dễ bị bệnh gì, từ đó thay đổi đối sách, lối sống, sinh hoạt. Qua đó, cũng có thể đánh giá được hiệu quả của các sản phẩm đang dùng, ví dụ nhiều người đang dùng thực phẩm bổ sung nhưng chỉ biết uống mà không biết hiệu quả đến đâu. Qua dịch vụ này có thể góp phần đánh giá được.

Nhiều người sau phẫu thuật thẩm mỹ trông rất trẻ trung nhưng thực tế cơ thể bên trong có thực sự trẻ hơn không thì không thể đánh giá được. Chúng ta có đánh giá khoa học, nhìn ra rõ ràng.

Các chuyên gia giải đáp câu hỏi trong buổi tọa đàm

Đặc biệt, phương thức kết hợp giải mã ký tự gen và liệu pháp sau giải mã do Giáo sư Shigeo Hori là chủ đề tài nghiên cứu, được ứng dụng tại Việt Nam sẽ giúp người Việt:

Số lượng gen được giải mã lớn: Các công nghệ giải mã gen hiện nay mới giải mã được số lượng gen có hạn, khoảng vài trăm mã, vì thế chỉ có khả năng đưa ra chỉ số đánh giá một số nhóm bệnh lý di truyền phổ biến như Down, Edward, Thalassemia... Trong khi công nghệ giải mã gen của Giáo sư Shigeo Hori thể giải mã được 3,2 tỷ tế bào gen cùng các liệu pháp hiệu quả sau giải mã, giúp:

- Xác định chính xác tuổi thọ sinh học;

- Phân tích chuyên sâu, phát hiện sớm các gen lỗi, các nguy cơ bệnh hiểm nghèo, bệnh mãn tính, bệnh di truyền lặn và bệnh hiếm, bệnh Alzheime, đột quỵ, béo phì, xơ vữa động mạch, tim mạch, tiểu đường, và hầu hết các loại ung thư như: ung thư đại tràng, ung thư thận, ung thư tiền liệt tuyến,... (Chỉ trừ 3 loại: ung thư dạ dày, ung thư tuyến giáp, ung thư gan).

Tiên liệu bệnh tật: Kết quả giải mã gen chỉ rõ với tình trạng hiện tại, khoảng thời gian nào sẽ mắc các bệnh đã được nhìn thấy trước từ gen, cũng như tiến triển của bệnh lý trong tương lai. Từ đó đưa ra tư vấn chuyên sâu, giúp người bệnh chủ động xây dựng kế hoạch chăm sóc sức khỏe cho bản thân thông qua tập luyện ăn uống, bổ sung “tố chất” theo đúng cơ địa để phòng ngừa ung thư, giảm thiểu nguy cơ tai biến và các bệnh lý mãn tính…

Phát hiện tiềm năng cá nhân: Công nghệ này không chỉ giúp khai thác tiềm năng về sức khỏe mà còn về khả năng nghề nghiệp, giúp mỗi người phát triển đúng hướng dựa trên tố chất di truyền.

Các ký tự gen được giải mã mở ra kho thông tin ẩn sâu bên trong cơ thể của mỗi người. Chúng ta sẽ khai phá được tiềm năng của bản thân, biết điểm mạnh để phát huy, điểm yếu để khắc phục, những ngành nghề, lĩnh vực phù hợp để xác định khuynh hướng phát triển, chủ động xây dựng kế hoạch tương lai, cũng như dễ dàng phân bổ nhân sự phù hợp để phát huy tối đa năng lực mỗi người.

Sàng lọc tiền hôn nhân và trước sinh: Tại Việt Nam, một số cơ sở y tế đã bước đầu triển khai khám sức khỏe tiền hôn nhân, sàng lọc trước sinh. Phương pháp giải mã gen sẽ giúp các cặp đôi phát hiện nguy cơ sinh con mắc bệnh di truyền khi cả hai đều mang gen lặn, từ đó ngăn ngừa các hệ lụy không mong muốn như các bệnh: Down, tự kỷ hay máu trắng, rối loạn lưỡng cực,....

Phù hợp với mọi độ tuổi: Với trẻ nhỏ, dịch vụ giải mã gen giúp các bậc cha mẹ có thể biết được cơ thể của con có khả năng chuyển hóa các chất dinh dưỡng như thế nào, từ đó có thể tìm chế độ dinh dưỡng thích hợp. Bên cạnh đó, gen được giải mã cũng dự báo những tiềm năng nổi bật, các tố chất học thuật, sáng tạo giúp cha mẹ xây dựng kế hoạch phát triển phù hợp cho trẻ.

Ở độ tuổi 40 – 60 trở đi, giai đoạn tiền mãn kinh ở nam và nữ giới, giải mã gen sẽ tìm ra các chất thiếu hụt, hao mòn để bổ sung bằng những thực phẩm chức năng trước tránh lão hóa, mang lại sự trẻ khỏe, dẻo dai, hạnh phúc.