Di chứng thần kinh nặng nề do viêm não Nhật Bản B

Hôn mê, liệt tứ chi vì viêm não

Tháng 6/2024, Khoa Hồi sức truyền nhiễm, Viện Lâm sàng các bệnh Truyền nhiễm, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 tiếp nhận một bệnh nhân nam 16 tuổi, sinh sống tại Sơn La, vào viện trong tình trạng nhiễm trùng và tổn thương não cấp tính, cụ thể: sốt cao, hôn mê, liệt tứ chi, rối loạn thần kinh thực vật.

Phim chụp cộng hưởng từ sọ não cho thấy tổn thương viêm vùng đồi thị, hồi hải mã, cuống đại não hai bên, và đa ổ vùng thái dương và đỉnh bên trái.

Kết quả huyết thanh chẩn đoán dương tính với vi rút viêm não Nhật Bản B. Bệnh nhân được hồi sức tích cực và đã qua được giai đoạn cấp tính. Hiện tại, bệnh nhân tỉnh, tự thở, tuy nhiên còn di chứng yếu liệt tứ chi, đặc biệt bên phải, không tự chăm sóc bản thân được.

Trẻ 15 tuổi bị viêm não Nhật Bản - Ảnh BSCC

Vi rút viêm não Nhật Bản là căn nguyên hàng đầu gây viêm não vi rút ở Châu Á, trong đó có Việt Nam. Vi rút lần đầu được phân lập tại vụ dịch viêm não vi rút tại Nhật Bản năm 1935, từ đó được mang tên ‘vi rút viêm não Nhật Bản’.

Hầu hết trường hợp nhiễm vi rút viêm não Nhật Bản không có triệu chứng hoặc có sốt, sau đó tự hết. Chỉ dưới 1% phát triển thành thể viêm não, tuy nhiên thường diễn biến nặng, tỉ lệ tử vong cao; trong số những trường hợp sống, di chứng thần kinh rất thường gặp.

Cẩn thận muỗi đốt

Vi rút được lây truyền qua muỗi đốt, ở Việt Nam được xác định là do muỗi Culex. Đây là là loài muỗi thường cư trú ở ruộng lúa nước, nhất là ở ruộng mạ và phát tán rộng trên cánh đồng, nên còn được gọi là muỗi ruộng đồng.

Con đường lây truyền viêm não Nhật Bản

Thời điểm muỗi sinh sản nhiều vào mùa hè nắng nóng, lúc mưa nhiều (tháng 5, 6, 7 tại miền Bắc); muỗi thường bay đi hút máu người và súc vật vào lúc chập tối. Vật chủ chính của vi rút là động vật, quan trọng nhất là chim (di chuyển từ rừng về đồng bằng trong mùa nhiều hoa quả, mang theo mầm bệnh từ nơi hoang dã, sau đó lây cho lợn nuôi), và lợn (khoảng 80% đàn lợn nuôi trong vùng dịch bị nhiễm vi rút).

Người là vật chủ ngẫu nhiên và cũng là vật chủ kết thúc của chuỗi lây nhiễm, do trong cơ thể người vi rút không thể phát triển đủ số lượng để lây nhiễm ngược lại cho muỗi, vì thế không có hiện tượng lây nhiễm trực tiếp từ người sang người.

Tại Việt Nam, vi rút lưu hành trong cả nước, nhiều nhất là các tỉnh đồng bằng và trung du miền Bắc, có thể gây nhiễm ở tất cả mọi lứa tuổi, tuy nhiên hay gặp nhất là trẻ em dưới 15 tuổi. Các biện pháp dự phòng bệnh do vi rút viêm não Nhật Bản bao gồm tránh để bị muỗi đốt, đặc biệt là trong khu vực gần chuồng trại nuôi lợn, ruộng lúa, lúc chập tối,… tuy nhiên vắc xin là phương pháp hiệu quả nhất.

BS. Nguyễn Sỹ Thấu, Điều dưỡng Nguyễn Thu Hoài (Khoa Hồi sức Truyền nhiễm, Viện Lâm sàng các bệnh Truyền nhiễm, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108)