Granite không phải là đá vĩnh cửu
Ngày 19/6, tại buổi tiếp xúc cử tri quận Hoàn Kiếm chuẩn bị cho kỳ họp 15 HĐND TP Hà Nội, Chủ tịch Nguyễn Đức Chung đã thông tin việc lát đá vỉa hè trên địa bàn sau khi cử tri phản ảnh một số bất cập. Theo ông Chung, thành phố đã ban hành quy định nêu rõ điều kiện và tiêu chuẩn kỹ thuật cho việc chỉnh trang lại tuyến phố, vỉa hè. Có bốn yêu cầu trước khi lát lại đá vỉa hè gồm: Hoàn thành xong việc hạ ngầm cáp điện, viễn thông, đường ống nước; chỉnh trang thay cột đèn, thay thế bóng sợi đốt bằng đèn led; trồng bổ sung cây xanh và bố trí nơi đặt thùng rác.
Sau khi hoàn thành các phần việc trên, chính quyền cơ sở tổ chức thông tin tạo sự đồng thuận của nhân dân rồi mới tổ chức thi công lát lại vỉa hè. Đá lát vỉa hè phải đảm bảo độ cứng, độ dày, chủng loại là granite. Ông Trịnh Hoàng Tùng, Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng quận Hoàn Kiếm, cho biết lát đá hè, đường dạo xung quanh là một hạng mục của đề án chỉnh trang khu vực Hồ Gươm. Đá được chọn xuất xứ từ Bình Định, đạt các tiêu chí thẩm mỹ, an toàn, không trơn trượt khi trời mưa và bền vững.
GS.TSKH Phan Trường Thị, Viện trưởng Viện Đá quý, vàng và trang sức Việt cho rằng, đá granite không phải là loại đá vĩnh cửu. Đá granite thuộc loại đá đắt tiền, được sử dụng nhiều trong thi công ốp lát tường, cột, bậc thang… do có màu rất đẹp và sáng. Đá granit có ưu điểm là đẹp, nhưng có nhược điểm là không bền bằng nhiều loại đá khác. Hà Nội không thể và không nên dùng đá granite để lát đường hay vỉa hè mà có thể sử dụng rất nhiều loại đá khác nhau có giá thành rẻ hơn, độ bền cao hơn và đặc biệt là dễ khai thác hơn.
Giải thích về tuổi thọ của loại đá granite, GS.TSKH Phan Trường Thị khẳng định chắc chắn đá granite không phải là đá vĩnh cửu bởi trong thành phần của đá có phenpat (thành phần tạo ra các loại màu sắc khác nhau). Tiếp xúc nhiều với mưa nắng, phenpat sẽ chuyển thành đất sét, cao lanh, làm cho tuổi thọ của đá bị suy giảm.
Nên chọn đá bazan hoặc ziolit
Theo GS.TSKH Phan Trường Thị, những loại đá có tuổi thọ vĩnh cửu, lên đến hàng trăm năm như đá siêu mafic. Loại đá này có thành phần silic thấp và rất hiếm, có màu đen sẫm, được sử dụng ở những công trình cần sự cổ kính, trang nghiêm. Còn đá để sử dụng lát vỉa hè có rất nhiều loại tùy từng địa phương, quốc gia để lựa chọn. Đá lát đường phải bền, không trơn bóng, có độ nhám và giá thành phải chăng, dễ khai thác. Việt Nam có các loại đá có độ bền cao như đá bazan hay đá quaczit, ziolit…
Ở Việt Nam, đá granite được khai thác ở nhiều nơi như Bình Định, Quảng Ngãi, Bắc Cạn, Lào Cai, Yên Bái… tùy từng vùng mà đá có các loại vân khác nhau. Đá bazan có ở nhiều vùng Tây Nguyên. Ở Phú Thọ có nhiều mỏ đá quaczit, đây là loại đá có độ bền cao và có thể sử dụng lát đường khá tốt. Tuy vậy, khi chọn đá lát đường, phải dựa trên các yếu tố như thuận tiện để khai thác, đá có giá thành phải chăng và phù hợp với đô thị.
Ví dụ, ở vùng núi Ba Vì có nhiều mỏ đá đá ziolit, là loại đá rất bền, có thể khai thác dễ dàng. Trong khi đó nếu chọn lát bằng đá granite thì rất khó khai thác xung quanh Hà Nội, giá thành đắt và lại không phù hợp để làm đá lát đường. Các nhà địa chất cần vào cuộc để khảo sát kỹ, trước khi quyết định chọn lát loại đá nào cho vỉa hè Hà Nội, tránh tình trạng đá vĩnh cửu mà vừa lát được thời gian ngắn đã hỏng hóc, bong tróc, gây tốn kém tiền của ngân sách.
Trước đó từ cuối năm 2016, nhiều quận nội thành Hà Nội đã cải tạo vỉa hè bằng đá tự nhiên, được cho có thể sử dụng 50 - 70 năm. Song mặt đá lát sau vài tháng đã bong tróc, gãy nát.