Cấp cứu tối khẩn cấp: Cuộc chạy đua với thời gian
Ngày 6/2, Bệnh viện Đa khoa Hùng Vương (Phú Thọ) cho biết, cuộc ra quân đầu xuân các bác sĩ đã chạy đua cấp cứu giành lại sự sống cho sản phụ rau tiền đạo, mạch máu tiền đạo.
Theo đó, sản phụ mang thai 35 tuần 3 ngày, sinh con lần 2, nhập viện trong tình trạng đau bụng lâm râm, ra ít huyết âm đạo. Chưa từng được quản lý thai kỳ bài bản tại bệnh viện, sản phụ chỉ thăm khám tại phòng khám gần nhà.
Khi tiếp nhận bệnh nhân, các bác sĩ chẩn đoán rau tiền đạo chảy máu nhiều, nguy cơ vỡ mạch máu tiền đạo, đe dọa tính mạng cả mẹ và thai nhi.
Ngay lập tức các bác sĩ đã khởi động tình trạng cấp cứu tối khẩn cấp, hội chẩn liên chuyên khoa, chạy đua với thời gian để cứu mẹ con sản phụ.
Các bác sĩ tiên lượng có thể phải xử trí cấp cứu bất kỳ lúc nào nên đã hội chẩn tiêm hỗ trợ phổi ngay khi sản phụ vào viện để đảm bảo an toàn cho sơ sinh.
Ngay lập tức, ê – kíp bác sĩ Sản khoa phối hợp cùng Hồi sức cấp cứu, Huyết học và Nhi khoa triển khai phương án xử trí khẩn cấp. Bác sĩ Sơ sinh được điều động túc trực trong phòng mổ, sẵn sàng tiếp nhận và cấp cứu bé ngay khi chào đời.
|
Rau tiền đạo, mạch máu tiền đạo - Ảnh BVCC |
Khi sản phụ có dấu hiệu mất máu nhanh, nguy cơ suy thai, ê-kíp quyết định mổ lấy thai tối khẩn cấp. Trong khi bác sĩ sản khoa khẩn trương phẫu thuật, kíp Hồi sức cấp cứu theo dõi sát tình trạng huyết động, kíp Huyết học chuẩn bị truyền khối hồng cầu để bù đắp lượng máu mất đi trong ca mổ.
Khi em bé được đưa ra khỏi bụng mẹ, bác sĩ Nhi khoa lập tức tiến hành đánh giá và hỗ trợ hô hấp, đảm bảo bé an toàn ngay từ giây phút đầu tiên.
Sau những giây phút căng thẳng, tiếng khóc chào đời của em bé vang lên, đánh dấu thành công của toàn bộ ê-kíp. Sản phụ cũng được kiểm soát tốt tình trạng mất máu, nhanh chóng ổn định sau phẫu thuật.
Rau tiền đạo, mạch máu tiền đạo là một biến chứng nguy hiểm trong thai kỳ, đặc biệt nếu không được theo dõi sát sao, nguy cơ chảy máu ồ ạt có thể đe dọa tính mạng mẹ và con bất cứ lúc nào.
Việc khám thai định kỳ tại các cơ sở y tế chuyên sâu có thể giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ, đảm bảo thai kỳ an toàn hơn.
Biến chứng hiếm gặp trong thai kỳ
Mạch máu tiền đạo là biến chứng hiếm gặp trong thai kỳ với tỷ lệ mắc chỉ 4/10.000 ca. Tuy nhiên, đây là biến chứng rất nguy hiểm có thể cướp đi sinh mạng của trẻ sơ sinh nếu không được chẩn đoán, can thiệp điều trị kịp thời.
Theo BSCKI Lê Hồng Liên, Khoa Sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park, mạch máu tiền đạo là hiện tượng các mạch máu cuống rốn của thai nhi chạy ngang qua hoặc nằm gần với lỗ mở của cổ tử cung.
Các mạch máu này nằm trong màng, không được bảo vệ bởi nhau thai hay dây rốn nên mạch máu tiền đạo rất dễ bị vỡ, khiến thai nhi mất một lượng máu lớn. Nếu tình trạng chảy máu nghiêm trọng xảy ra, thai nhi có thể tử vong và sản phụ có thể gặp nguy hiểm tới tính mạng.
 |
Ca phẫu thuật giành sự sống cho sản phụ - Ảnh BVCC |
Đây là một tai biến sản khoa hiếm gặp với tỷ lệ chỉ 1,5 - 4/10.000 ca. Theo thống kê, có tới 56% trường hợp vỡ mạch máu tiền đạo không được chẩn đoán sớm trước khi chuyển dạ, dẫn tới thai chết lưu.
Về cơ chế gây tai biến: Bình thường, mạch máu nuôi thai nhi được bảo vệ bởi chất thạch Wharton nằm trong dây rốn.
Tuy nhiên, mạch máu tiền đạo không được nâng đỡ bởi chất thạch này hoặc mạch máu tiền đạo dính chặt vào lớp màng đệm bên trên, rất dễ bị rách khi vỡ ối tự nhiên hoặc bấm ối. Nguy hiểm hơn, máu chảy từ mạch máu tiền đạo là máu của thai nhi nên có thể đe dọa tới tính mạng của trẻ nếu không can thiệp cấp cứu kịp thời.
Tuy nhiên, nếu tình trạng mạch máu tiền đạo được phát hiện trong thai kỳ thì cơ hội sống sót của thai nhi có thể tăng lên tới 97%. Dù vậy, trẻ vẫn có thể gặp phải các biến chứng do sinh non như nhẹ cân hoặc phổi kém phát triển.
Các nguyên nhân gây mạch máu tiền đạo gồm:
Sa dây rốn: Là tình trạng dây rốn đi vào màng, khiến các mạch máu không được bảo vệ bởi nhau thai;
Nhau thai chia làm 2 mảnh: Các mạch máu không được bảo vệ ở nơi giao nhau giữa 2 thùy;
Ngoài ra, các yếu tố khác làm tăng nguy cơ mạch máu tiền đạo như: Mang đa thai, tiền sử sinh mổ, thụ tinh trong ống nghiệm, nhau bám thấp hay nhau tiền đạo, nhau cài răng lược ,tiền sử nong nạo, đã từng phẫu thuật tử cung trước đó.
Tình trạng mạch máu tiền đạo thường ít có triệu chứng ban đầu và chỉ được phát hiện khi sản phụ chuyển dạ. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu cảnh báo tình trạng này mà thai phụ không nên bỏ qua:
Chảy máu âm đạo không đau: Do vỡ mạch máu thai nhi trong 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ. Nếu gặp phải hiện tượng này, bà bầu có thể thấy máu có màu sẫm, đỏ tía vì máu của thai nhi có lượng oxy thấp hơn so với máu của mẹ;
Nhịp tim thai chậm bất thường khi các mạch máu bị vỡ, bắt đầu chảy máu.
Mạch máu tiền đạo có thể được chẩn đoán bằng cách siêu âm đầu dò kết hợp với siêu âm Doppler. Bác sĩ khuyến nghị thực hiện siêu âm mạch máu tiền đạo cho các thai phụ có nguy cơ cao đặc biệt các bà mẹ được chẩn đoán có nhau cài răng lược hoặc có các dấu hiệu cảnh báo mắc phải hiện tượng này.
Chẩn đoán sớm sẽ giúp bác sĩ có biện pháp can thiệp kịp thời, đảm bảo trẻ được sinh ra an toàn và khỏe mạnh, giảm nguy cơ tai biến cho bà mẹ.
Không có biện pháp ngăn chặn tình trạng mạch máu tiền đạo nhưng sản phụ có thể phòng ngừa các tai biến của bệnh nếu khám thai định kỳ, chẩn đoán và điều trị kịp thời trước sinh. Việc theo dõi và điều trị bao gồm:
Siêu âm thường xuyên để theo dõi quá trình phát triển của thai nhi, đảm bảo mạch máu không bị vỡ hay chảy máu;
Để vùng chậu được nghỉ ngơi, không nên quan hệ tình dục, không đặt bất cứ thứ gì vào âm đạo trừ khi siêu âm. Đồng thời, thai phụ nên nghỉ ngơi nhiều, tránh làm việc hoặc vận động quá sức;
Nhập viện khi được 30 - 32 tuần để theo dõi chặt chẽ sức khỏe của mẹ và bé;
Có thể sử dụng thuốc steroid để giúp phổi của trẻ trưởng thành nhanh hơn nếu cần cho bé sinh sớm;
Sử dụng thuốc chống co thắt để ức chế quá trình chuyển dạ;
Bác sĩ thường chỉ định sinh mổ chủ động khi trẻ được 35 - 36 tuần trước khi vỡ ối. Nguyên nhân vì nếu màng ối bị vỡ một cách tự nhiên thì mạch máu chắc chắn sẽ bị vỡ, gây nguy hiểm cho trẻ. Tuy nhiên, nếu chủ động sinh mổ, bác sĩ có thể điều chỉnh vị trí mổ phù hợp với vị trí của nhau thai và mạch máu, đảm bảo an toàn của trẻ.
Với trường hợp không phát hiện mạch máu tiền đạo trước sinh, khi bị vỡ ối kèm máu đỏ tươi, cần cân nhắc khả năng vỡ mạch máu tiền đạo và xử trí mổ khẩn cấp.