Chất tạo ngọt trong kẹo rau củ của Hằng Du Mục có ảnh hưởng sức khỏe?

Như Khoa học và Đời sống/ Báo Tri thức và Cuộc sống đã đưa tin, kết quả kiểm nghiệm mới nhất của Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia vừa công bố về kẹo rau củ Kera của Hằng Du mục cho thấy: sản phẩm này có chứa chất tạo ngọt Sorbitol với hàm lượng 33,4 g/100g. Tuy nhiên, thành phần này lại không được ghi trên nhãn sản phẩm như quy định.

Hóa chất tạo ngọt không phải là đường

Nói về chất tạo ngọt Sorbitol (glucitol), TS.BS Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, Sorbitol được biết đến là hóa chất dạng chất lỏng màu trắng, không mùi, với vị ngọt, tan hoàn toàn trong nước, rượu. Sobitol thuộc nhóm phụ gia tạo vị ngọt, được phép sử dụng trong thực phẩm. Nó còn có tác dụng tạo độ bóng và giữ độ ẩm cho thực phẩm.

Trong công nghiệp, Sorbitol được sản xuất từ glucose dưới tác dụng của nhiệt độ và áp suất cao hydro hóa với niken, có thể hiểu là đường glucose được hydro hóa với xúc tác Niken sẽ tạo thành Sorbitol.

Sorbitol hay còn được gọi là đường đơn sorbitol với công thức hóa học C6H14O6. Ngoài tên gọi sorbitol, hóa chất này còn có các tên gọi khác là glucohexitol, sorbite, sorbol, glucitol, hexa-ancol.

Kẹo rau củ chị em Hằng Du mục quảng cáo "1 viên kẹo bằng 1 đĩa rau" - Ảnh internet

Trong tự nhiên chất này thường được tách chiết trong các loại trái cây và rau như ngô, bí ngô, quả táo, quả lê, quả dâu rừng, đào, mận khô… Ngoài ra, Sorbitol còn có tính khử, không thể lên men được và rất bền trước sự tấn công của vi khuẩn. Sorbitol có khả năng tạo phức với kim loại nặng góp phần cải thiện việc bảo quản các sản phẩm béo.

Sorbitol là một dạng đường thay thế có tới 60% vị ngọt của mía đường. Sorbitol còn được gọi là chất ngọt dinh dưỡng bởi nó cung cấp năng lượng trong chế độ ăn uống 2,6kcal mỗi gram so với trung bình 4 kcal tương đương với 17calo cho carbohydrate. Chất tạo bọt có trong các loại thực phẩm như: Bạc hà, siro ho và không đường nhai kẹo.

Sorbitol được xem là phụ gia thực phẩm phổ biến nhất hiện nay được phép sử dụng trong thực phẩm với liều lượng cho phép theo tiêu chuẩn Việt Nam.

Việc sử dụng sorbitol phải được cảnh báo

Theo TS Nguyễn Hồng Vũ (Viện Nghiên cứu ung thư quốc gia City of Hope, Mỹ) cho biết, việc sử dụng sorbitol phải được cảnh báo.

Ông Vũ phân tích, Sorbitol là một loại carbohydrate (chất có chứa các nguyên tử carbon, hydrogen và oxygen). Vì có chứa nhóm OH- (hydroxyl group) trong phân tử, sorbitol thuộc nhóm “rượu đường”, hay còn gọi là polyol.

Tuy có vị ngọt nhưng không giống đường bình thường (như glucose, fructose, sucrose…), sorbitol không dễ phân hủy bằng các enzyme có trong cơ thể nên chúng ta ít hấp thụ loại đường này. Nhờ đặc điểm này mà ngoài tác dụng tạo ngọt nó còn có tác dụng “trị táo bón”.

Chất tạo ngọt không được ghi trên nhãn sản phẩm kẹo Kera của Hằng Du mục - Ảnh minh họa

Theo như kết quả các nghiên cứu trước đó, đối với người lớn, việc tiêu thụ một lượng tương đối nhỏ (5-20 g) mỗi ngày có thể gây ra các triệu chứng đường tiêu hóa như đầy hơi, chướng bụng và đau bụng. Liều cao hơn (20-50 g) có thể gây tiêu chảy. Do đặc điểm này mà nó được sử dụng như “thành phần chính” của một số loại thuốc giúp “nhuận tràng”.

Vì lý do nguy cơ khi tiêu thụ sorbitol quá liều mà hầu hết các cơ quan quản lý thực phẩm ở các nước đều có những quy định về dán nhãn sản phẩm. Cụ thể, FDA của Hoa Kỳ yêu cầu các sản phẩm thực phẩm có chứa sorbitol phải ghi rõ trên nhãn sản phẩm và phải có dòng cảnh báo "tiêu thụ quá nhiều có thể có tác dụng nhuận tràng".

EU yêu cầu rằng các thực phẩm chứa sorbitol phải ghi trên nhãn với thông tin về lượng sorbitol và cảnh báo tương tự như FDA nếu sản phẩm chứa hơn 10g sorbitol mỗi 100g sản phẩm.

Do vậy, với lượng sorbitol là 33,4g/100g trong sản phẩm kẹo rau củ KERA, tức khoảng 1g sorbitol trong mỗi viên kẹo (3,2g) thì việc tiêu thụ khoảng 20 viên kẹo 1 ngày có thể gây khó chịu đối với một số người nhạy cảm với sorbitol.

Tuy nhiên, sử dụng sorbitol để chống táo bón chỉ nên là phương pháp “tạm thời” vì nếu sử dụng sorbitol hoặc bất kỳ loại thuốc nhuận tràng nào quá thường xuyên, cơ thể có thể trở nên phụ thuộc vào chúng để duy trì chức năng ruột bình thường. Điều này có thể dẫn đến táo bón mãn tính hoặc giảm khả năng tự nhiên của ruột để thải chất thải.

Ngoài ra, tác dụng phụ của nó có thể gây ra các vấn đề về mất nước cơ thể, mất cân bằng điện giải, tổn thương ruột và giảm nhu động ruột.

Ăn nhiều thực phẩm chứa sorbitol có thể gây ra dư thừa năng lượng, tăng nguy cơ thừa cân, béo phì. Đối với người đái tháo đường, ăn thực phẩm có sorbitol sẽ gây tăng đường huyết...

Hiện nay, ngành công nghiệp sản xuất thực phẩm không khuyến khích cho chất ngọt nhân tạo vào thực phẩm.

Năm 2023,Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra khuyến cáo mới nhất về chất làm ngọt nhân tạo, chất ngọt không phải đường (NSS). Trước đó, vào tháng 7 năm 2022, Cơ quan y tế này đã ban hành một dự thảo hướng dẫn chống lại chất làm ngọt và đưa ra tham vấn cộng đồng.

Theo WHO, chất làm ngọt nhân tạo có thể không giúp mọi người giảm cân như ý muốn. Việc sử dụng NSS lâu dài có khả năng gây ra những tác động không mong muốn như việc gia tăng nguy cơ mắc tiểu đường týp 2, các bệnh tim mạch và tử vong ở người lớn.

WHO cho biết khuyến nghị mới này áp dụng cho tất cả mọi người, trừ những người đã mắc bệnh tiểu đường. WHO trước đây đã khuyên người lớn và trẻ em nên hạn chế lượng đường ăn vào ở mức 10% tổng năng lượng tiêu thụ.