Vừng không chỉ giầu chất béo mà có đầy đủ các chất dinh dưỡng khác, giàu axit amin, là một vị thuốc bồi bổ rất tốt. Trong 100g hạt vừng có 7,6g nước, 20,1g protit, 46,4g lipit, 17,6g gluxit, 3,5g xenluloza cung cấp được 586 Kcal.
Ngoài ra, trong vừng còn có một lượng muối khoáng và vitamin đáng kể, nhất là canxi (trong 100g vừng có 1.200mg canxi, 379mg photpho, 10mg sắt, 0,03mg caroten, 0,30mg vitamin B1, 0,15mg vitamin B2, 4,5mg vitamin PP…).
Đặc biệt, trong vừng còn có đầy đủ các loại axit amin cần thiết cho cơ thể như lysine, methionine, phenylalanine, valine, leucine, threonine, tryptophan, isoleucine, arginine và histidine.
Theo y học cổ truyền, vừng đen vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ can thận, nhuận ngũ tạng, làm khoẻ gân cốt, đen râu tóc và chống lão hoá… được dùng để chữa nhiều bệnh.
Cháo vừng đen là một món ăn bổ dưỡng tốt cho sức khoẻ.
Cháo nhân sâm + vừng đen: Nhân sâm 5 – 10g, vừng đen 15g, đường trắng lượng vừa đủ. Vừng đen sao thơm tán bột, sắc kỹ nhân sâm lấy nước bỏ bã rồi cho vừng và đường trắng vào nấu thành dạng cháo loãng, ăn trong ngày. Công dụng: Ích khí nhuận tràng, tư dưỡng can thận.
Cháo hạnh nhân + vừng đen: Hạnh nhân 60g, vừng đen 500g, đường trắng 250g, mật ong 250g. Hạnh nhân giã nát, vừng đen sao thơm tán bột, hai thứ cho vào bát, trộn với mật ong và đường trắng, đem hấp cách thủy cho chín, mỗi ngày ăn 2 lần, mỗi lần 1 thìa canh. Công dụng: Ích khí nhuận tràng.
Cháo gạo lứt + vừng đen: Gạo lứt 500g, lạc nhân 200g, vừng đen 50g, đường đỏ lượng vừa đủ. Tất cả đãi sạch, sấy khô rồi rang từng thứ cho chín thơm là được. Tiếp đó, đem giã hoặc xay thành bột, trộn đều ba thứ với nhau, đựng trong lọ kín để dùng dần. Mỗi lần lấy một lượng bột thích hợp hòa với nước sôi, quấy đều thành dạng bột đặc, chế thêm đường đỏ, dùng làm đồ điểm tâm hàng ngày. Công dụng: Kiện tỳ ích vị, nhuận tràng.
Cháo vừng đen + trứng gà: Vừng 30g, mật ong 30g, giấm ăn 30g, trứng gà 1 quả. Vừng tán mịn trộn đều với giấm, mật ong và lòng trắng trứng, nấu chín chia làm 6 phần, mỗi ngày ăn 3 phần chia 3 lần. Công dụng: bổ can thận, nhuận ngũ tạng, tán ứ chỉ thống, chuyên dùng cho người bị tăng huyết áp.
Chè vừng + mộc nhĩ: Vừng đen 15g, mộc nhĩ 60g. Mộc nhĩ một nửa sao cháy, một nửa sao khô, vừng đen sao thơm, tất cả tán vụn trộn đều, mỗi ngày lấy 6g hãm với 120ml nước sôi, uống thay trà. Công dụng: tư bổ can thận, kiện não ích trí, dùng lâu rất có lợi cho sức khoẻ thể chất và tinh thần.
BS Khánh Xuân
(Hội Đông y Việt Nam)