Vừa qua, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết 173/2024/QH15, có nội dung cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025.
Trên thực tế, các biện pháp quản lý thuốc lá điện tử đã được nhiều nước thực hiện dựa trên mức độ lo ngại về sức khỏe cộng đồng, tác động kinh tế và áp lực từ các nhóm xã hội.Sau đây là một số kinh nghiệm điển hình ở các quốc gia trên thế giới.
Mỹ
Tại Mỹ, việc kiểm soát và hạn chế thuốc lá điện tử là một vấn đề được quan tâm sâu sắc bởi sự gia tăng sử dụng trong giới trẻ và các rủi ro sức khỏe tiềm ẩn. Các biện pháp quản lý được triển khai ở cấp liên bang và tiểu bang.
Ở cấp liên bang, FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm) là cơ quan chính chịu trách nhiệm quản lý thuốc lá điện tử tại Mỹ. Một số biện pháp chính của cơ quan này bao gồm:
- Yêu cầu phê duyệt sản phẩm (Premarket Tobacco Application - PMTA): Tất cả các sản phẩm thuốc lá điện tử phải được FDA xem xét và phê duyệt trước khi bán trên thị trường. Điều này nhằm đảm bảo sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn về sức khỏe cộng đồng.
- Cấm hương vị (Flavor Ban): Vào năm 2020, FDA cấm các hương vị hấp dẫn như trái cây, bạc hà (menthol) trong các sản phẩm thuốc lá điện tử dạng pod (như Juul), ngoại trừ hương vị thuốc lá truyền thống. Mục tiêu là giảm sức hấp dẫn của thuốc lá điện tử đối với thanh thiếu niên.
- Giới hạn độ tuổi: Luật liên bang tăng độ tuổi tối thiểu để mua thuốc lá điện tử từ 18 lên 21 tuổi (áp dụng từ năm 2019).
- Cảnh báo sức khỏe: Yêu cầu tất cả sản phẩm thuốc lá điện tử phải có cảnh báo sức khỏe trên bao bì, nhấn mạnh rủi ro liên quan đến nicotine.
Ở cấp tiểu bang, mỗi tiểu bang tại Mỹ có quyền áp dụng các quy định bổ sung để quản lý thuốc lá điện tử, điển hình như: Cấm sử dụng thuốc lá điện tử tại nơi công cộng (New York và California); Đánh thuế cao (Massachusetts); Cấm bán thuốc lá điện tử có hương vị (Massachusetts, một số thành phố như San Francisco).
Việc tăng cường giáo dục và giám sát có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát thuốc lá điện tử ở Mỹ. Chính phủ Mỹ liên tục thực hiện các cuộc khảo sát như National Youth Tobacco Survey (NYTS) để theo dõi tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ, từ đó điều chỉnh chính sách phù hợp. CDC (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh) phối hợp với các trường học và tổ chức y tế để giáo dục thanh thiếu niên về nguy cơ sức khỏe của thuốc lá điện tử. Các chiến dịch truyền thông nhắm đến giới trẻ được tiến hành để cảnh báo về tác hại của nicotine.
Australia
Australia là một trong những quốc gia áp dụng các biện pháp kiểm soát thuốc lá điện tử rất nghiêm ngặt, tập trung vào việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng và ngăn ngừa các tác động tiêu cực đối với giới trẻ.
Tại xứ sở chuột túi, việc mua, sở hữu, hoặc sử dụng thuốc lá điện tử chứa nicotine là bất hợp pháp nếu không có đơn thuốc hợp lệ từ bác sĩ. Các sản phẩm không chứa nicotine được phép sử dụng nhưng vẫn phải tuân thủ quy định về quảng cáo và bán hàng. Thuốc lá điện tử chứa nicotine chỉ được nhập khẩu với mục đích y tế và phải có đơn thuốc. Người dùng có thể mua sản phẩm từ các nhà cung cấp nước ngoài, nhưng cần trình bày đơn thuốc và tuân thủ các quy định nhập khẩu nghiêm ngặt.
 |
Australia áp dụng các biện pháp kiểm soát thuốc lá điện tử rất nghiêm ngặt. Ảnh: ComplyIQ. |
Việc quảng cáo và tiếp thị thuốc lá ở Australia được siết chặt. Việc quảng cáo và khuyến mãi thuốc lá điện tử trên mọi phương tiện truyền thông bị cấm, tương tự như thuốc lá truyền thống. Các sản phẩm thuốc lá điện tử không được thiết kế để thu hút giới trẻ, chẳng hạn như cấm sử dụng bao bì sặc sỡ hoặc hương vị hấp dẫn như trái cây và kẹo.
Australia có các quy định về nơi cấm hút thuốc lá điện tử tương tự như đối với thuốc lá truyền thống, bao gồm trường học, bệnh viện, nhà hàng, quán cà phê, và phương tiện giao thông công cộng.
Song song với các biện pháp quản lý, Australia cũng đẩy mạnh việc giáo dục nhận thức cộng đồng thông qua nhiều chiến dịch truyền thông nhằm cảnh báo về tác hại của thuốc lá điện tử, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên.
Singapore
Singapore được biết đến như một trong những quốc gia áp dụng chính sách kiểm soát nghiêm ngặt nhất thế giới đối với thuốc lá điện tử. Các biện pháp mạnh tay được đảo quốc này thực thi để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và ngăn ngừa rủi ro tiềm ẩn, đặc biệt là đối với giới trẻ.
Kể từ năm 2018, Singapore cấm hoàn toàn việc nhập khẩu, bán, và sử dụng thuốc lá điện tử, bao gồm cả sản phẩm chứa hoặc không chứa nicotine. Những người vi phạm có thể bị phạt tới 10.000 SGD (khoảng 7.500 USD) và/hoặc đối mặt với 6 tháng tù giam nếu bị phát hiện nhập khẩu hoặc bán thuốc lá điện tử. Tái phạm có thể bị phạt tới 20.000 SGD và/hoặc 12 tháng tù. Ngay cả việc sở hữu thuốc lá điện tử để sử dụng cá nhân cũng bị coi là bất hợp pháp và có thể bị phạt tới 2.000 SGD.
 |
Kể từ năm 2018, Singapore cấm hoàn toàn việc nhập khẩu, bán, và sử dụng thuốc lá điện tử. Ảnh: Penn State. |
Việc cấm thuốc lá điện tử ở Singapore được thực thi mạnh mẽ bởi các cơ quan công quyền. Cụ thể, Cơ quan Khoa học Y tế Singapore (HSA) phối hợp với cảnh sát thực hiện các chiến dịch kiểm tra định kỳ tại các cửa hàng bán lẻ, kho hàng và biên giới để ngăn chặn buôn lậu thuốc lá điện tử. Các sản phẩm thuốc lá điện tử nhập lậu sẽ bị tịch thu ngay tại cửa khẩu và những người nhập lậu sẽ bị xử lý theo pháp luật.
Chính phủ Singapore cũng dành nguồn lực lớn cho các chiến dịch giáo dục nhằm cảnh báo người dân, đặc biệt là thanh thiếu niên, về rủi ro sức khỏe của thuốc lá điện tử. Các trường học được khuyến khích tích hợp nội dung về tác hại của thuốc lá điện tử vào chương trình giảng dạy để ngăn ngừa sớm tình trạng hút thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên.
Trung Quốc
Mặc dù là quốc gia sản xuất thuốc lá điện tử lớn nhất thế giới, Trung Quốc đã áp dụng các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt nhằm hạn chế tiêu thụ và quản lý thị trường thuốc lá điện tử trong nước.
Kể từ năm 2022, thuốc lá điện tử tại Trung Quốc được quản lý chặt chẽ bởi Cục Quản lý Sản phẩm Thuốc lá Quốc gia (STMA). Mặt hàng này được xem như một dạng sản phẩm thuốc lá truyền thống và chịu sự giám sát tương tự. Tất cả các nhà sản xuất và kinh doanh thuốc lá điện tử phải đăng ký và được cấp phép từ STMA. Các sản phẩm thuốc lá điện tử phải được kiểm định chất lượng trước khi đưa ra thị trường.
Nhằm hạn chế sức hấp dẫn đối với thanh thiếu niên, Trung Quốc cấm bán các loại thuốc lá điện tử có hương vị trái cây, kẹo hoặc bất kỳ hương vị nào khác ngoài hương vị thuốc lá truyền thống. Mọi hình thức quảng cáo, khuyến mãi và tài trợ liên quan đến thuốc lá điện tử trên các nền tảng trực tuyến và ngoại tuyến bị cấm ở quốc gia tỉ dân này.
Bán thuốc lá điện tử cho người dưới 18 tuổi là hành vi bị nghiêm cấm ở Trung Quốc. Từ năm 2019, lệnh cấm bán thuốc lá điện tử trực tuyến đã được ban hành để kiểm soát sự tiếp cận của thanh thiếu niên và hạn chế thị trường bất hợp pháp. Để đảm bảo thuốc lá điện tử không được bán trái phép hoặc bán cho người dưới tuổi quy định, cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra thường xuyên tại các cửa hàng bán lẻ. Các biện pháp giám sát được tăng cường để ngăn chặn hoạt động buôn lậu, sản xuất và kinh doanh thuốc lá điện tử không có giấy phép.
Tương tự thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử bị cấm sử dụng tại các khu vực cấm hút thuốc, bao gồm văn phòng, trường học, bệnh viện, và các phương tiện giao thông công cộng ở Trung Quốc. Chính phủ nước này đã tổ chức các chiến dịch truyền thông để cảnh báo người dân về tác hại của thuốc lá điện tử, đặc biệt đối với giới trẻ. Các chương trình hỗ trợ cai thuốc lá được triển khai, tập trung vào việc sử dụng các phương pháp đã được chứng minh thay vì thuốc lá điện tử.