Đối với người lớn và trẻ em trên 1 tuổi
Cách thực hiện: Đứng phía sau nạn nhân, vòng hai tay quanh eo. Nắm một bàn tay thành nắm đấm, đặt phía trên rốn nhưng dưới xương ức.
Dùng tay còn lại nắm lấy nắm đấm và thực hiện ép bụng: Đẩy mạnh vào trong và hướng lên trên theo một lực dứt khoát. Lặp lại 5 lần liên tục hoặc đến khi dị vật bật ra.
Nếu nạn nhân mang thai hoặc béo phì, ép vào vùng ngực thay vì bụng.
Đối với trẻ dưới 1 tuổi
Bước 1: Vỗ lưng. Đặt trẻ nằm sấp trên cánh tay bạn, đầu thấp hơn cơ thể. Dùng lòng bàn tay vỗ 5 lần mạnh và dứt khoát vào giữa lưng (giữa hai xương bả vai).
Bước 2: Ấn ngực (nếu vỗ lưng không hiệu quả). Lật bé lại, đặt nằm ngửa trên cánh tay hoặc đùi. Dùng hai ngón tay (trỏ và giữa) ấn mạnh 5 lần vào giữa ngực (ngay dưới đường nối hai núm vú). Lặp lại vỗ lưng và ấn ngực cho đến khi bé khóc hoặc dị vật bật ra.
 |
Bác sĩ hướng dẫn cách thực hiện thủ thuật Heimlich đúng tránh biến chứng - Ảnh BVCC |
Tự làm Heimlich: Khi bị nghẹn và ở một mình, không có ai giúp đỡ
Nắm tay thành nắm đấm, đặt trên bụng (trên rốn, dưới xương ức). Dùng tay còn lại ấn mạnh và đẩy lên một cách dứt khoát.
Dùng vật cố định để hỗ trợ (nếu không thể tự ép bụng): Cúi người về phía sau ghế, bàn, hoặc cạnh quầy bếp. Ấn mạnh vùng bụng trên vào mép cứng để tạo lực đẩy dị vật ra ngoài.
Biến chứng khi thực hiện sai
Thủ thuật Heimlich rất hiệu quả trong việc cứu người bị nghẹn, nhưng nếu thực hiện sai kỹ thuật hoặc quá mạnh, có thể gây biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
- Gãy xương sườn.
- Tổn thương nội tạng (dạ dày, gan, lách, tim, phổi).
- Vỡ dạ dày (hiếm gặp nhưng có thể xảy ra, nhất là ở người có bệnh lý dạ dày trước đó).
Để giảm nguy cơ biến chứng khi thực hiện Heimlich cần:
Thực hiện đúng kỹ thuật
Xác định đúng vị trí ấn bụng: Không ép quá thấp (dưới rốn) hoặc quá cao (trên xương ức). Điểm ép phải nằm trên rốn, dưới xương ức, ngay tại vùng thượng vị.
Điều chỉnh lực phù hợp: Người lớn khỏe mạnh: Ép dứt khoát nhưng không dùng lực quá mạnh.
Người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai: Lực phải nhẹ nhàng hơn để tránh gãy xương hoặc tổn thương nội tạng.
Không ép liên tục quá nhiều lần:
Chỉ làm từng đợt 5 lần, kiểm tra xem dị vật đã ra chưa.
Đối với người có nguy cơ cao bị vỡ dạ dày (dạ dày có điểm yếu do loét dạ dày - tá tràng, có bệnh lý dạ dày như trào ngược dạ dày, viêm dạ dày mãn tính): Không ép quá mạnh, vì dạ dày dễ bị tổn thương.
Nếu lo ngại tổn thương nội tạng, có thể thử vỗ lưng trước (dành cho trẻ nhỏ).
Nếu không chắc chắn, không thành công, gọi cấp cứu ngay để có bác sĩ hỗ trợ.
Khi nạn nhân thở trở lại, nên ngay lập tức chuyển bệnh nhân đến bệnh viện để tiếp tục các biện pháp như hút đờm, dãi, nội soi phế quản ... để loại bỏ những dị vật còn sót lại trong đường thở.
Thủ thuật Heimlich là "cứu cánh" trong cấp cứu dị vật đường thở, nhưng đòi hỏi kỹ năng chuẩn và nhận biết rủi ro. Trường hợp cụ ông 85 tuổi vỡ dạ dày tại Bệnh viện Bạch Mai khi thực hiện thủ thuật Heimlich là lời cảnh tỉnh về việc sơ cứu không đúng cách.
Khi nghi ngờ biến chứng, hãy gọi ngay 115 hoặc đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất.
TS.BS.Trần Thanh Tùng (Trung tâm Phẫu thuật Tiêu hóa, Bệnh viện Bạch Mai)