Theo các chuyên gia về sức khỏe, ngộ độc thực phẩm (ngộ độc thức ăn) hay còn gọi là trúng thực, là hiện tượng người bị trúng độc, ngộ độc do ăn, uống phải những loại thực phẩm nhiễm khuẩn, nhiễm độc hoặc có chứa chất gây ngộ độc hoặc thức ăn bị biến chất, ôi thiu, vượt quá nồng độ chất bảo quản, chất phụ gia cho phép.
Khi bạn ăn thứ gì đó độc hại, cơ thể sẽ phản ứng để đào thải chất độc. Độc tố có thể được đào thải qua nôn mửa, tiêu chảy, sốt hoặc tất cả những triệu chứng này. Các triệu chứng khó chịu của ngộ độc thực phẩm là cách cơ thể chúng ta hoạt động để lấy lại sức khỏe. Chúng thường xuất hiện mạnh trong một hoặc hai ngày.
Ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra ở bất kỳ ai, bất kỳ lúc nào, nhưng đặc biệt nguy hiểm với trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch yếu.
Nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm
Nguyên nhân gây ngộ độc rất đa dạng nhưng có thể phân chia thành 4 nhóm chính sau:
Ngộ độc thực phẩm do thức ăn bị biến chất, ôi thiu: Một số loại thực phẩm khi để lâu hoặc bị ôi thiu thường phát sinh ra các loại chất độc (dầu, mỡ dùng đi dùng lại nhiều lần…..). Các chất này thường không bị phá hủy hay giảm khả năng gây độc khi được đun sôi.
Ngộ độc thực phẩm do ký sinh trùng: Do vi khuẩn và độc tố của vi khuẩn; do virus; do ký sinh trùng; do nấm mốc và nấm men.
Ngộ độc do ăn phải thực phẩm có sẵn chất độc: Khi ăn phải các thực phẩm có sẵn chất độc rất có thể bị ngộ độc như cá nóc, cá cóc, mật cá trắm, nấm độc, khoai tây mọc mầm, một số loại quả đậu….
Ngộ độc thực phẩm do nhiễm các chất hóa học: Do ô nhiễm kim loại nặng (thực phẩm được nuôi trồng, chế biến tại các khu vực mà nguồn nước, đất bị ô nhiễm các loại kim loại nặng); do dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y; do phụ gia thực phẩm; do các chất phóng xạ.
 |
Ngộ độc thực phẩm là hội chứng cấp tính xảy ra đột ngột do ăn phải thức ăn có chất độc, nếu không kịp xử lý rất dễ nguy hiểm tới tính mạng. Ảnh minh họa |
Dấu hiệu nhận biết một người bị ngộ độc thức ăn
Sau khi ăn hay uống một thực phẩm bị nhiễm độc (sau vài phút, vài giờ, thậm chí có thể sau một ngày), người bệnh đột ngột có những triệu chứng: Buồn nôn, nôn, có khi nôn cả ra máu, đau bụng, đi ngoài nhiều lần (phân nước, có thể lẫn máu), có thể không sốt hoặc sốt cao trên 38oC.
Cách phòng tránh ngộ độc thực phẩm ai cũng nên biết
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã chia sẻ 5 “chìa khóa” đơn giản, dễ thực hiện, giúp mọi người giữ an toàn khi tiếp xúc và chế biến thực phẩm.
Giữ vệ sinh
Điều quan trọng trước khi vào bếp là phải rửa tay. Ngoài ra, mọi người cần đảm bảo vệ sinh xuyên suốt trong quá trình chế biến và đặc biệt chú ý làm sạch các bề mặt tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm như dao, thớt…
Không để chung thực phẩm sống và chín
 |
Cần tách riêng thực phẩm sống với thực phẩm đã nấu chín để tránh nguy cơ mầm bệnh lây nhiễm chéo, từ đó dẫn tới ngộ độc thực phẩm. Ngoài ra, mọi người cũng nên dùng riêng các dụng cụ như dao, thớt khi chế biến thực phẩm sống.
Đun nấu kỹ
Cần nấu chín kỹ các loại thực phẩm như thịt, cá, trứng và hải sản. Thức ăn còn dư cần phải hâm lại trước khi dùng. Việc đun nấu kỹ và đúng cách sẽ giúp tiêu diệt nhiều mầm bệnh và tăng cường giá trị dinh dưỡng cho thực phẩm.
Bảo quản thực phẩm ở nhiệt độ thích hợp
WHO khuyến cáo đối với những thực phẩm đã nấu chín thì nên ăn ngay, không để chúng ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ. Ngoài ra, tủ lạnh (môi trường dưới 5 độ C) có thể là lựa chọn tốt để bảo quản thực phẩm lâu hơn, tuy nhiên mọi loại thực phẩm đều có thời gian bảo quản khác nhau. Mọi người cần tìm hiểu để tránh ăn phải thực phẩm bị hỏng.
Sử dụng nước và nguyên liệu sạch
 |
Không dùng thực phẩm đã hết hạn sử dụng và ưu tiên thực phẩm tươi, nguyên dạng. Chỉ dùng nguồn nước sạch hoặc nước đã qua xử lý để nấu ăn. Trước khi chế biến, thực phẩm cần được sơ chế trước với nguồn nước sạch để loại bỏ phần lớn bùn đất và vi khuẩn.
Cách sơ cứu khi bị ngộ độc thực phẩm
- Loại bỏ nhanh chóng hết các chất độc trong cơ thể bằng cách cho bệnh nhân uống nước, tiếp theo là kích thích cơ học vào cổ họng bằng ngón tay chặn xuống lưỡi cho đến khi nôn được. Lưu ý: Chỉ gây nôn khi bệnh nhân còn tỉnh, khi nôn vị trí đầu nằm nghiêng, trường hợp cần thiết giữ lại một ít thứ đã nôn ra để xét nghiệm.
- Trong trường hợp không nôn được, cho người bệnh uống than hoạt tính. Tác dụng của than hoạt tính là hút các chất độc ngăn không cho chất độc thấm vào máu.
- Sau khi nôn hoặc đi ngoài nên cho bệnh nhân uống hết 1 lít nước pha với một gói orezol hoặc nếu không có sẵn gói orezol thì có thể pha 1/2 thìa cà phê muối cộng với 4 thìa cà phê đường trong 1 lít nước.
- Trường hợp bị tiêu chảy không nên uống thuốc hãm lại, nên để bệnh nhân càng đi hết càng tốt.
Đối với bệnh nhân ngộ độc nhẹ sau khi nôn và đi ngoài thải hết chất độc sẽ bình phục, không nên ăn thức ăn cứng sau đó, mà nên cho ăn cháo nhẹ.
Với trường hợp sau khi sơ cứu chưa bình phục ngay và có hiện tượng tím tái, khó thở… cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để rửa ruột và có những điều trị cần thiết.